Η Δημοκρατία είναι -εκείνο- το πολιτικό και κοινωνικό σύστημα, που θεωρητικά τουλάχιστον δίνει το δικαίωμα και την ευκαιρία σε όλους τους πολίτες να εκφράζονται ισότιμα και ελεύθερα, αλλά και να συνεργάζονται με σκοπό τη δημιουργία ενός καθεστώτος κοινωνικής δικαιοσύνης. Στην χώρα μας, όμως, αυτό παραμένει μόνο ως θεωρία και δεν επεκτείνεται και στην πράξη. Επειδή στην Ελλάδα, δεν υπάρχει σήμερα ο θεσμός της βασιλείας, το πολίτευμα της Προεδρικής\Προεδρευομένης Δημοκρατίας, για λόγους συμφέροντος, προβάλλεται από πολλούς, ως το μοναδικό πολιτικό σύστημα που αντιπροσωπεύει αυθεντικά την Δημοκρατία. Οι ίδιοι αυτοί «κύκλοι», αφορίζουν το πολίτευμα της Βασιλευομένης Δημοκρατίας, χαρακτηρίζοντας το ως παρωχημένο, ξεπερασμένο ή οπισθοδρομικό.
Στην προσπάθεια τους αυτή, διατυπώνουν ισχυρισμούς, που είναι αμφιλεγόμενοι, τόσο από πολιτικής, όσο και από ιστορικής απόψεως. Στην Ελλάδα, έχουμε και το θλιβερό φαινόμενο, πανεπιστημιακοί καθηγητές, στα συγγράμματα τους, να επιρρίπτουν όλα τα λάθη στους Βασιλείς και να υπερθεματίζουν όλους αυτούς που κατά καιρούς διαφωνούσαν με το Στέμμα ή έρχονταν σε αντιπαράθεση με αυτό. Είναι παρατηρημένο δυστυχώς (στη χώρα μας), ότι πολλοί άνθρωποι, εντυπωσιάζονται από την «πλάνη του καινούργιου» και από την παραφιλολογία που καλλιεργείται στον Τύπο για την Προεδρική και για την Βασιλευομένη Δημοκρατία και δεν μελετούν τα πράγματα σε βάθος. Δεν μελετούν τα προτερήματα και τις αδυναμίες των δύο αυτών συστημάτων και δεν κρίνουν επίσης «σφαιρικά» την ιστορική πορεία της Προεδρικής και της Βασιλευομένης Δημοκρατίας. Η νοοτροπία αυτή είναι εντελώς εσφαλμένη και αποτελεί το νούμερο 1 κίνδυνο για την ίδια τη Δημοκρατία και για την κοινωνική συνοχή. Το παρόν άρθρο επιχειρεί μία προσέγγιση, χωρίς αγκυλώσεις, με αποκλειστικό γνώμονα την όσο το δυνατόν καλλίτερη ενημέρωση των πολιτών. Σίγουρα τα επιχειρήματα δεν μπορούν να εξαντληθούν σε ένα κείμενο λίγων σελίδων, ωστόσο πρόθεση μας είναι να μην υπάρξει σκόπιμη διαστρέβλωση και να προσεγγίσουμε τα πράγματα όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά.
Προεδρευομένη/Προεδρική Δημοκρατία: κάνοντας μία γενική αναφορά στο θέμα αυτό, θα ήθελα να επισημάνω, ότι για να λειτουργήσει καλλίτερα το πολιτικό σύστημα της Ελλάδος, δεν είναι ανάγκη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ΠτΔ) να εκλέγεται από τον λαό ή το πολίτευμα της Ελλάδος να μετατραπεί, από Προεδρευομένη σε Προεδρική Δημοκρατία γαλλικού τύπου, όπως ορισμένοι υποστηρίζουν.
Κατά την γνώμη μου, εάν ο ΠτΔ εκλέγεται από τον λαό, δεν θα υπάρχει καμία διαφορά επί της ουσίας και κανένα ευεργετικό αποτέλεσμα για την κοινωνία και τους εργαζόμενους. Θα πρόκειται, απλώς για μία διαδικασία δαπανηρή από οικονομικής πλευράς και όχι μόνο. Σε περίπτωση που υιοθετηθεί η εκλογή του ΠτΔ από τον λαό, αυτή θα γίνεται πιθανώς σε δύο γύρους, η προεκλογική καμπάνια -στην οποία θα παίρνουν μέρος πολλοί υποψήφιοι-, θα κοστίζει μερικά εκατομμύρια ευρώ, χωρίς να υπάρχει ουσιαστική διαφορά από το σημερινό ελληνικό μοντέλο της Προεδρευομένης Δημοκρατίας.
Υπάρχουν ορισμένες απόψεις, σύμφωνα με τις οποίες, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να εκλέγεται από τον λαό και να έχεις τις ίδιες ή ελαφρώς αυξημένες αρμοδιότητες (i), σε σχέση με αυτές που έχει σήμερα ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Είναι σίγουρο, ότι αν αυτό ισχύσει, ο θεσμός και το πρόσωπο του προέδρου θα αποκτήσουν μεγαλύτερο κύρος. Το κύριο ερώτημα, όμως είναι: εάν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει ουσιαστικές αρμοδιότητες, γιατί να «μπούμε» στη διαδικασία της εκλογής απευθείας από το λαό, όπου θα απαιτούνται επιπλέον δαπάνες και η εκλογή θα είναι πιο σύνθετη;
Προεδρική Δημοκρατία γαλλικού τύπου: εάν υιοθετηθεί στην Ελλάδα η Προεδρική Δημοκρατία γαλλικού τύπου, ο κομματάρχης ή ο ισχυρότερος κομματικός παράγοντας, προερχόμενος από κάποιο πολιτικό φορέα ή χώρο θα εκλέγεται στην θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας και θα διοικεί την χώρα από αυτή τη θέση, αντί της θέσης του πρωθυπουργού (ii). Ελάχιστες ή μηδαμινές θα είναι οι πιθανότητες μία πραγματικά ανεξάρτητη υποψηφιότητα να υπερισχύσει μιας κομματικής υποψηφιότητας (iii). Και το χειρότερο, θα χάσουμε άδικα χρόνο με τους πειραματισμούς, επάνω στο αποκαλούμενο «προεδρικό μοντέλο», το οποίο -δυστυχώς- αρκετοί εισηγούνται. Η μετατροπή (απλά και μόνο) του πολιτεύματος μας σε Προεδρική Δημοκρατία γαλλικού τύπου και η εκλογή του ανώτατου άρχοντα από τον λαό, δεν θα επιλύσει κανένα πρόβλημα ζωτικής σημασίας και δεν θα βοήσει στη βελτίωση των συνθηκών ζωής του έλληνα πολίτη. Θα πρόκειται απλώς για μία τυπική αλλαγή ρόλων άνευ ουσίας. Κατά την γνώμη του συγγραφέα του παρόντος βιβλίου, άλλα είναι αυτά που πρέπει να τεθούν σε πρώτη προτεραιότητα…
Για να αποδείξω καλλίτερα τον ισχυρισμό μου, για τα περί κομματάρχη – προέδρου, φθάνει μόνο να επικαλεστώ την περίπτωση του γάλλου προέδρου Ζακ Σιράκ, ο οποίος το 1997, διαβλέποντας τις θετικές για το κόμμα του δημοσκοπήσεις (iv), προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές, με την ελπίδα ότι θα τις κερδίσει η κεντροδεξιά, στην οποία ανήκε και ο ίδιος (ο Ζακ Σιράκ). Όμως οι δημοσκοπήσεις «διαψεύστηκαν» και το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα κέρδισε τις εκλογές στον α’ γύρο. Και φτάσαμε στο θλιβερό για την πολιτική ζωή της Γαλλίας, σημείο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Ζακ Σιράκ να εμφανίζεται στην τηλεόραση, στις παραμονές του β’ γύρου των εκλογών και να προσπαθεί ως κομματάρχης να πείσει τον γαλλικό λαό, να ψηφίσει υπέρ της κεντροδεξιάς. Οι Γάλλοι εκλογείς όμως δεν επηρεάστηκαν και στον β’ γύρο επικράτησε και πάλι το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο στηλίτευσε τον Ζακ Σιράκ για τη στάση του αυτή.
Πολλοί είναι σήμερα αυτοί που υπερθεματίζουν την ιδέα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να εκλέγεται από τον λαό και να λειτουργεί με περισσότερες αρμοδιότητες. Τον κάνουν, όμως, απλά και μόνο επειδή η Προεδρευομένη Δημοκρατία αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων ανεπαρκής για τον τόπο. Όμως, στην περίπτωση που το πολίτευμα της Ελλάδος μετατραπεί σε Προεδρική Δημοκρατία, επί της ουσίας δεν θα υπάρξει καμία διαφορά. Όπως αναφέραμε και πριν, στην Προεδρική Δημοκρατία κάποιος κομματάρχης (στις περισσότερες, τουλάχιστον, περιπτώσεις) θα διοικεί τη χώρα από την θέση του Πρόεδρου της Δημοκρατίας, αντί της θέσης του πρωθυπουργού.
Το προεδρικό σύστημα γαλλικού τύπου ισχύει σήμερα στην Ρωσία και στην Ρουμανία. Αλλά και εκεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαθέτει κόμμα και συχνά υποστηρίζει το κόμμα από το οποίο προέρχεται [σ.σ. στη Ρωσία ο Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι άτυπος ηγέτης του κόμματος «Ενωμένη Ρωσία» και στη Ρουμανία ο πρόεδρος Τραϊάν Μπασέσκου είναι άτυπος ηγέτης του κόμματος «Δημοκρατικό Φιλελεύθερο Κόμμα». Επίσης, και στη Σερβία, ο εκλεγμένος από τον λαό, πρόεδρος Τάντιτς ήταν και τυπικά αρχηγός του κυβερνώντος «Δημοκρατικού κόμματος». Και νομίζω, ότι είναι αδιανόητο ο αρχηγός του κράτους να μεταβάλλετε σε κομματάρχη. Αυτό «ψυχολογικά» έχει αρνητικότατες συνέπειες – που δεν είναι «ορατές»-στο εκλογικό σώμα και στην κοινωνία γενικότερα. Ο πρώην πρωθυπουργός της Ρουμανίας, Καλίν Ποπέσκου Ταριτσεάνου, τάχθηκε κατά του προεδρικού συστήματος, τονίζοντας, ότι οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη, είτε έχουν Βασιλεία είτε Αβασίλευτη Δημοκρατία, είναι κοινοβουλευτικές Δημοκρατίες. Τέλος, σε όλες σχεδόν τις χώρες της Αφρικής και της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής υπάρχει σήμερα το καθεστώς της Προεδρικής Δημοκρατίας (v), αλλά στις περισσότερες από αυτές τις χώρες το βιοτικό επίπεδο είναι από μέτριο έως πολύ «χαμηλό». Συνεπώς, οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας και ο τρόπος εκλογής του, δεν αποτελούν πανάκεια για την βελτίωση του πολιτικού συστήματος, την καλλίτερη συγκρότηση του κράτους, και κατ’ επέκταση την βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.
Βασιλευομένη Δημοκρατία: αναφερόμενος στο πολίτευμα της Βασιλευομένης Δημοκρατίας, θα ήθελα περιληπτικά να επιχειρήσω μία «ήπια» σύγκριση μεταξύ των δύο συστημάτων, της Προεδρικής Δημοκρατίας και της Βασιλευομένης Δημοκρατίας. Η αποστολή του αρχηγού του κράτους είναι να εκφράζει την βούληση και την ενότητα του έθνους.
Η προσωπική μου εκτίμηση είναι, ότι ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν μπορεί να εκφράσει καλλίτερα από ένα βασιλιά (vi) τη βούληση και την ενότητα του έθνους, ακριβώς επειδή ο ΠτΔ προέρχεται από κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό φορέα ή χώρο και δεν έχει την δυνατότητα να εκφράσει το σύνολο των πολιτών, ειδικά στις χώρες όπου η εκλογή γίνεται άμεσα από τον λαό.
Εάν μελετήσουμε το ιστορικό των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία και στις ΗΠΑ, τουλάχιστον για τις τελευταίες δεκαετίες, θα διαπιστώσουμε ότι ο ΠτΔ εκλέγεται (εκεί) στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα με ποσοστό 50%-55%. Οι μισοί δηλαδή εκλογείς τον επιδοκιμάζουν, ενώ οι άλλοι μισοί τον αποδοκιμάζουν. Κατά συνέπεια ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν μπορεί να αντιπροσωπεύσει συνολικά το Έθνος. Αντιθέτως, ο θεσμός της Βασιλείας ή ο βασιλιάς είναι ανεξάρτητος, λειτουργεί ανεξάρτητα από τα πολιτικά κόμματα (vii) και δεν έχει την ανάγκη της εκλογής για να διχάζει.
Η κληρονομικότητα είναι ο κύριος λόγος που πολλοί άνθρωποι αποστρέφονται τον βασιλικό θεσμό. Η κληρονομικότητα, όμως εξασφαλίσει την ουδετερότητα του αρχηγού του κράτους και η ουδετερότητα με την σειρά της εξασφαλίζει περισσότερη ομοψυχία.
Η λέξη Βασιλεία ή μοναρχία όπως ορισμένοι συνηθίζουν να την αποκαλούν είναι «βαριά». Το κληρονομικό δίκαιο είναι δύσκολο να το αποδεχτεί κανείς. Παρά ταύτα, στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και στην Ιαπωνία, εκεί όπου υπάρχει ο θεσμός της Βασιλείας, το ποσοστό αποδοχής του θεσμού (σε ορισμένες περιπτώσεις) φθάνει μέχρι και 85%! Υπάρχουν, πολλοί άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι στις χώρες της Ευρώπης οι βασιλείς δεν έχουν πολλά συνταγματικά δικαιώματα, ενώ στην Ελλάδα ανεβοκατέβαζαν κυβερνήσεις. Αυτό είναι ανακριβές! Εάν μελετήσουμε την ιστορία των ευρωπαϊκών Εθνών ή την Παγκόσμια Ιστορία, θα διαπιστώσουμε ότι η Βασιλεία εξελίχθηκε από Απόλυτη Μοναρχία σε Συνταγματική Μοναρχία και εν’ τέλει σε Βασιλευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Συνεπώς, οι θεσμοί εξελίσσονται… Και σήμερα, στις χώρες όπου υπάρχει το πολίτευμα της Βασιλευομένης Δημοκρατίας, ο βασιλικός θεσμός λειτουργεί ως παράγοντας που ενισχύει την Δημοκρατία και η ένδειξη περί αυτού είναι ότι οι χώρες αυτές σε γενικές γραμμές πηγαίνουν καλά! Επίσης, εάν μελετήσουμε την ιστορία της Αβασίλευτης Δημοκρατίας στην Ελλάδα, θα διαπιστώσουμε ότι τα δεδομένα από εποχή σε εποχή είναι εντελώς διαφορετικά: στην Αρχαία Ελλάδα για παράδειγμα υπήρχε Άμεση Δημοκρατία και η συμμετοχή του λαού στις αποφάσεις είχε κάποια σημασία, ενώ υπήρξαν και περίοδοι μεγάλης ακμής (viii). Στις ημέρες μας, αντίθετα η Αβασίλευτη Δημοκρατία (ix) εξελίχθηκε εντελώς διαφορετικά (x)…
Χρήστος Αντωνιάδης, Μελετητής και συγγραφέας βαλκανικών και διεθνών θεμάτων
(i) Όπως συμβαίνει στην Αυστρία και στην Πορτογαλία
(ii) Σε ένα προεδρικό σύστημα γαλλικού τύπου, ο πρωθυπουργός θα είναι στη «σκιά» του ΠτΔ
(iii) Βλέπε ιστορικό των εκλογικών αναμετρήσεων για την προεδρία στις ΗΠΑ και στη Γαλλία.
(iv) Πρωθυπουργός ήταν τότε ο Αλέν Ζιπέ
(v) Αμερικανικού ή γαλλικού τύπου.
(vi) Στις περισσότερες περιπτώσεις τουλάχιστον
(vii) Και δεν ψηφίζει μάλιστα στις εκλογές
(viii) Όπως η εποχή του Περικλέους
(ix) Προεδρική/Προεδρευομένη
(x) Ενδεικτικά, θα μπορούσε κανείς να αναφέρει τις εκδηλώσεις των «Αγανακτισμένων» στην Πλατεία Συντάγματος και σε άλλα σημεία της Ελλάδος, το καλοκαίρι του 2011, για τις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και για το Μνημόνιο.
Ευχαριστούμε τον κύριο Αντωνιάδη για την συνεργασία.
Share On Facebook
Tweet It
