ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ 8ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1974
του Ιωάννη Καστρινάκη
Το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 αποτελεί ορόσημο στην πολυτάραχη σύγχρονη πολιτική ιστορία της χώρας μας. Είναι η μέρα που ο ελληνικός λαός αποφάσισε για τη μορφή του πολιτεύματος, μεταξύ Βασιλευομένης και Αβασίλευτης Δημοκρατίας, με το οποίο θα κυβερνάται. Το αποτέλεσμα υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας με ποσοστό 69,2% έθεσε το τέλος της μακρόχρονης δυναστείας του Βασιλέως Γεωργίου Α’ μετά από 110 χρόνια βασιλείας διακοπτόμενα από δύο μικρές χρονικές περιόδους κατά τα έτη 1924-1935 καθώς και 1941-1946.
Μετά το Κίνημα του Ναυτικού, τέλος Μαΐου του 1973, η κυβέρνηση των συνταγματαρχών καταργεί τη βασιλεία και εγκαθιστά Προεδρική Δημοκρατία στις 1 Ιουνίου. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος βρίσκεται ήδη εδώ και εξίμισι χρόνια αυτοεξόριστος στο εξωτερικό ύστερα από το αποτυχημένο κίνημα της 13ης Δεκεμβρίου 1967 στη Βόρειο Ελλάδα. Το Καλοκαίρι του 1974 ήταν πολύ θερμό για τη χώρα. Μετά την αποτυχημένη προσπάθεια της χούντας του Ιωαννίδη να ανατρέψει τον Μακάριο στην Κύπρο στις 15 Ιουλίου, συνέπεια της οποίας ήταν η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, η τότε πολιτικοστρατιωτική ηγεσία της χώρας κάλεσε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή από το Παρίσι να σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής ενότητας και να της παραδώσει την εξουσία. Έτσι στις 24 Ιουλίου συντελείται η λεγόμενη «Μεταπολίτευση». Ο Καραμανλής επανέφερε σε ισχύ το Σύνταγμα του 1952 εκτός των διατάξεων που αφορούσαν τη μορφή του πολιτεύματος. Λίγους μήνες μετά προκηρύχτηκαν εκλογές για τις 17 Νοεμβρίου όπου το κόμμα που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, η Νέα Δημοκρατία, θριαμβεύει με ποσοστό 54,37%. Η κυβέρνηση που προέκυψε από τις εκλογές ορκίστηκε την 21η Νοεμβρίου και την αμέσως επόμενη ημέρα προκήρυξε δημοψήφισμα με το Π.Δ. 804/1974 «δια τον καθορισμόν της μορφής του δημοκρατικού πολιτεύματος της Χώρας», με ημερομηνία διεξαγωγής την 8η Δεκεμβρίου. Έτσι ξεκίνησε ουσιαστικά ένας νέος «προεκλογικός» αγώνας ενόψει του δημοψηφίσματος. Οι Έλληνες κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο ψηφοδέλτια: το ένα χρώματος καφέ, το οποίο ανέγραφε «ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» και το άλλο πράσινης απόχρωσης, με την ένδειξη «ΑΒΑΣΙΛΕΥΤΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ».
Κατά τον βραχύβιο αυτό προεκλογικό αγώνα τα κόμματα απείχαν από την εκστρατεία του δημοψηφίσματος και έτσι οι ομιλίες των συγκεντρώσεων περιορίσθηκαν μεταξύ ιδιωτών που εκπροσωπούσαν τη μία ή την άλλη άποψη. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, στις 23 Νοεμβρίου 1974, ζήτησε από τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματός του να κρατήσουν ουδέτερη στάση στο πολιτειακό ζήτημα ενώ τα μέλη των κομμάτων του Κέντρου και της Αριστεράς λάμβαναν σαφή θέση υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκαν και ομιλίες στην τηλεόραση, δύο φορές την εβδομάδα για την κάθε πλευρά. Από την πλευρά των οπαδών της Αβασίλευτης τοποθετήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι Μάριος Πλωρίτης, Λεωνίδας Κύρκος, Γεώργιος Κουμάντος, Αλέκος Παναγούλης και ο μετέπειτα πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης. Η αντιβασιλική ρητορεία που αρθρώθηκε από πολιτικούς, δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς και καλλιτέχνες ήταν όχι μόνο μομφή κατά του Κωνσταντίνου προσωπικά αλλά και μια ευρύτερης εμβέλειας υπεράσπιση των δημοκρατικών αξιών και ιδεών.
Το έναυσμα για την έναρξη του προεκλογικού αγώνα των οπαδών της Βασιλευομένης Δημοκρατίας δόθηκε από τον ίδιο το βασιλιά Κωνσταντίνο, μέσα από ένα δεκάλεπτο μαγνητοφωνημένο μήνυμά του που μεταδόθηκε στην τηλεόραση στις 26 Νοεμβρίου, από το Λονδίνο όπου βρισκόταν. Με αυτό δήλωσε ότι σέβεται απόλυτα τη λαϊκή κυριαρχία και ότι είχε συναίσθηση των ευθυνών του «όπως απορρέουν από την σύγχρονον δημοκρατικήν αντίληψιν περί βασιλείας». Σημείωσε ακόμη ότι είχε πρωτοστατήσει στην αντίσταση κατά της χούντας, με το κίνημα του Δεκεμβρίου 1967 και ότι βρισκόταν στο εξωτερικό ακριβώς λόγω της στάσης του αυτής. Το βασιλικό θεσμό και τον εγγυητικό ρόλο του Κωνσταντίνου υπερασπίστηκε σε ομιλία του στο Ε.Ι.Ρ.Τ. ο αντιστράτηγος ε.α. Τζανετής στις 2 Δεκεμβρίου, ενώ την τηλεοπτική αντιπαράθεση έκλεισε ο ίδιος ο βασιλιάς με μήνυμα που απηύθυνε στους Έλληνες στις 6 Δεκεμβρίου. Παρά τις έντονες διαμαρτυρίες του Κωνσταντίνου και των φίλα προσκείμενων σε αυτόν, δεν του επιτράπηκε να επιστρέψει στη χώρα για να υποστηρίξει τις θέσεις του κατόπιν σιωπηρής συμφωνίας των πολιτικών δυνάμεων.
Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 το εκλογικό σώμα ψήφισε υπέρ της Αβασίλευτης σε ποσοστό 69,18% (3.245.111 ψήφοι) και σε ποσοστό 30,82% υπέρ της Βασιλευομένης (1.445.875 ψήφοι).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το προεκλογικό υλικό που κυκλοφόρησε και από τις δύο πλευρές για να υποστηρίξει τις θέσεις κάθε παράταξης. Χιλιάδες αφίσες, φυλλάδια, αυτοκόλλητα, ενημερωτικά έντυπα και φέιγ βολάν γέμισαν τους τοίχους και τους δρόμους σε κάθε γωνιά της Ελλάδος. Η συλλογή αυτού του προπαγανδιστικού υλικού καταδεικνύει ότι το υλικό υπέρ της Αβασίλευτης ήταν πολύ μεγαλύτερο σε ποικιλία και κυρίως αποσκοπούσε στο να γελοιοποιήσει την βασιλική οικογένεια και το θεσμό, προβάλλοντας τα «δεινά» που προήλθαν από την δυναστεία, κάνοντας αρνητική διαφήμιση. Αυτό διαφαίνεται και από το εκδοθέν λεύκωμα «Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΜΟΝΑΡΧΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ» (Εκδόσεις «ΑΚΜΩΝ» 1975).
Ένα μέρος του ενημερωτικού υλικού που κυκλοφόρησε υπέρ της Βασιλευομένης Δημοκρατίας παρουσιάζεται ακολούθως:
Αφίσα με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο 29Χ41 cm
Αφίσα με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο και τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο 29Χ42 cm
Φυλλάδιο ΓΙΑΤΙ ΨΗΦΙΖΩ ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ της Πανελλήνιας Κίνησης Βασιλευομένης Δημοκρατίας 20Χ28 cm.
Δίπτυχο φυλλάδιο με φωτογραφία της βασιλικής οικογένειας και μήνυμα της. 34Χ13 cm
Δίπτυχο φυλλάδιο ΝΑΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΗ ΒΑΣΙΛΙΑ. 29Χ22 cm.
Τρίπτυχο φυλλάδιο «Οι Έλληνες Πολιτικοί και η Βασιλεία» όπου παρουσιάζονται δηλώσεις πολιτικών υπέρ του Βασιλέως.28Χ21,5
Τρίπτυχο φυλλάδιο με διάφορες δηλώσεις και διαγγέλματα.28Χ22cm
Δίπτυχο φυλλάδιο «ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ-ΤΙ ΘΕΛΟΥΜΕ-ΤΙ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ» των Φίλων Βασιλευομένης Δημοκρατίας. 28,5Χ22 cm.
Δίπτυχο φυλλάδιο με το διάγγελμα του Κωνσταντίνου από το Λονδίνο της 26/11/1974. 29Χ22 cm.
Δίπτυχο φυλλάδιο της Πανελλήνιας Κίνησης Βασιλευομένης Δημοκρατίας. 29Χ21 cm.
Αφίσα μικρή με την φωτογραφία της βασιλικής οικογένειας 21Χ17 cm
Φέιγ Βολάν 12Χ17 cm
Φέιγ Βολάν με δηλώσεις Κ. Καραμανλή. 14Χ7 cm
Φέιγ Βολάν «ΣΥΖΗΤΑΝΕ ΚΑΙ ΡΩΤΑΝΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗ» 21Χ14 cm
Αφίσες με τον Κωνσταντίνο 22Χ28 cm.
Φέιγ Βολάν με το διάγγελμα του Κωνσταντίνου της 14/12/1967 21Χ14 cm
Φέιγ Βολάν με δηλώσεις Κ. Καραμανλή και Ελ. Βενιζέλου 21Χ10 cm
Αυτοκόλλητο 20Χ9 cm.
Αυτοκόλλητο 16,5Χ6,5 cm.
Είκοσι σελίδων φυλλάδιο της Κίνησης Επιστημόνων προς Αποκατάστασιν Βασιλευομένης Δημοκρατίας
Μπορείτε να πατήσετε πάνω στα κείμενα για μεγέθυνση. Όταν εμφανιστούν μπορείτε να πατήσετε δεύτερη φορά για να μεγεθυνθούν ακόμη περισσότερο.
Τα ιστορικά τεκμήρια του άρθρου προέρχονται από την συλλογή του κυρίου Ιωάννη Καστρινάκη τον οποίο ευχαριστούμε θερμά για την παραχώρησή τους και την συνεργασία.
Share On Facebook
Tweet It
