Του Νίκου Παπακωνσταντίνου
Η πληρέστερη περιγραφή της «Κρουαζιέρας των Βασιλέων» που μπόρεσα να βρω είναι αυτή που έκαναν τα Royal Chronicles. Περιγράφουν επιτυχώς και με κάθε λεπτομέρεια τα της κρουαζιέρας. Θα παραθέσω μόνο μερικές ακόμη φωτογραφίες, όλες από την προσωπική μου συλλογή, που δείχνουν τον απλό τρόπο με τον οποίο πέρασαν όλοι αυτοί οι γαλαζοαίματοι με τα ηχηρά ονόματα, τις ξένοιαστες μέρες του 1954, που σήμερα έχουν γίνει τόσο μακρινό παρελθόν. Ξεναγήσεις στους μοναδικούς αρχαιολογικούς μας χώρους, παρά την καλοκαιρινή ζέστη, θα ακολουθήσει το δροσιστικό μπάνιο στα καταγάλανα νερά, οι επισκέψεις στα ωραιότερα μέρη της Ελλάδας, ανέπαφα ακόμα από την «αξιοποίηση» και τις πυρκαγιές. Η Ελλάδα τότε ήταν φτωχή και όμορφη, μετά πλούτισε και ασχήμυνε, σήμερα είναι φτωχή και άσχημη! Τότε την φρόντιζαν δύο άξιοι Βασιλείς, ο Παύλος και η Φρειδερίκη.
Δευτέρα, 23 Αυγούστου 1954. Κέρκυρα. Πρώτη μέρα επί ελληνικού εδάφους. Μια πολύ κομψή Βασίλισσα Φρειδερίκη και ένας γελαστός Βασιλεύς Παύλος, οδηγούν την ομάδα των γαλαζοαίματων. Δίπλα τους ο Βασιλεύς Ουμβέρτος της Ιταλίας και η Βασίλισσα Τζουλιάνα της Ολλανδίας. Ακολουθούν ο 85χρονος βασιλόπαις Γεώργιος και η σύζυγός του πριγκίπισσα Μαρία.
Τρίτη, 24 Αυγούστου 1954. Κατάκωλο. Πριν επιβιβαστούν στα λεωφορεία για την Αρχαία Ολυμπία. Ο Βασιλεύς Παύλος με τον Μιχαήλ και την Άννα της Ρουμανίας και με τον Ουμβέρτο και την Μαρί-Ζοζέ της Ιταλίας. Η ιταλίδα Βασίλισσα πάντα κομψή με πλατύγυρο καπέλο, φούστα με έντονο, καλοκαιρινό εμπριμέ και γάντια à la mousquetaire, που θα φορά συνήθως καθ’ όλη την διάρκεια της κρουαζιέρας.
Τρίτης 24 Αυγούστου 1954. Αρχαία Ολυμπία. Ο Βασιλεύς Παύλος είναι χαρούμενος και υπερήφανος που μπορεί να δείξει τις ομορφιές και τα μνημεία του Βασιλείου του. Απο αριστερά ο Καρλ της Έσσης (γιος της Σοφίας του Ανδρέα από τον πρώτο γάμο της) ο Γεώργιος-Γουλιέλμος του Αννοβέρου (σύζυγος της Σοφίας του Ανδρέα, αδερφός της Βασίλισσας Φρειδερίκης) ο Μιχαήλ της Ελλάδος και ο Κρίστιαν του Μεκλεμβούργου (πρωτεξάδελφος της Βασίλισσας Φρειδερίκης, μόλις είχε απελευθερωθεί από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Σοβιετικής Ένωσης μετά από δέκα χρόνια φυλάκισης. Θεωρήτω αγνοούμενος και είχε αφεθεί ελεύθερος μόνο για χάρη της Βασίλισσας-εξαδέρφης του. Βλέπε «Μέτρον Κατανοήσεως» σελ 276, (1)
Τετάρτη, 25 Αυγούστου 1954. Ηράκλειο Κρήτης. Αναχωρούν από το Αρχαιολογικό Μουσείο ο Βασιλεύς Παύλος και ο βασιλόπαις Γεώργιος. Ο παλαιός Αρμοστής της Κρήτης επιστέφει πάντα με αγάπη στην Μεγαλόνησο, της οποίας έχει γράψει ο ίδιος μια σελίδα της Ιστορίας της.
Ηράκλειο Κρήτης. Η Βασίλισσα Φρειδερίκη χαιρετά τον κόσμο που την χειροκροτεί κατά την έξοδο της από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Μπροστά την περιμένει να επιβιβαστεί το bus no 2. Βασιλείς και πρίγκιπες σπεύδουν δημοκρατικότητα, ο καθ’ ένας στο λεωφορείο που πρέπει. Πόσο γραφικά φαντάζουν σήμερα όλα αυτά το αστραφτερά λεωφορεία της εποχής!
Πέμπτη, 26 Αυγούστου 1954.Ρόδος. Πρωί-πρωί αφήνουν τον «Αγαμέμνονα»για ένα αρκετά φορτωμένο πρόγραμμα. Δεξιά, ο Βασιλεύς Παύλος επιβλέπει αν όλα είναι εντάξει. Ο Βασιλεύς Ουμβέρτος χρειάζεται καπέλο για να προφυλάξει το γυμνό κεφάλι του από τον καυτό αυγουστιάτικο ήλιο, χρειάζεται μια μικρή πετσέτα μπάνιου και δεν αποχωρίζεται τον τουριστικό του οδηγό. Η πριγκίπισσα Μαρία ακολουθεί ακούραστα. Η κυρία πίσω τους έχει γυρίσει το κεφάλι και δεν μας επιτρέπει να την αναγνωρίσουμε! Πίσω της όμως αναγνωρίζεται εύκολα ο μεγάλος αδερφός της Βασίλισσας Φρειδερίκης, ο πρίγκιπας Ερνέστος – Αυγούστος, Αρχηγός του Βασιλικού Οίκου του Αννοβέρου, με την σύζυγό του. Τέλος αριστερά, ο φαλακρός κύριος με τα λευκά είναι ο Μεγάλος Αυλάρχης Δημήτριος Λεβίδης.
Ρόδος. Στα πούλμαν, έτοιμοι για επιβίβαση! Ο Βασιλεύς Παύλος και ο ανεψιός του, Βασιλεύς Μιχαήλ της Ρουμανίας. Πίσω από τον πατέρα της, η μικρότερη της κρουαζιέρας, η πριγκίπισσα Ειρήνη. Είναι ντυμένη όπως πιστεύετο ότι πρέπει να ντύνεται μια ελληνίδα πριγκίπισσα, με φούστα λαϊκής τέχνης και ένα μεγάλο ταγάρι για τα μπανιερά της!
Ρόδος. Η Βασίλισσα Φρειδερίκη με κομψό, καλοκαιρινό ντύσιμο, έτοιμη να δείξει στους καλεσμένους της τις ομορφιές της Ρόδου. Πίσω της ο γοητευτικός (και άτακτος) πρίγκιπας Βερνάρδος, βασιλικός σύζυγος της Ολλανδίας, και ο μέλλον συμπέθερός της (πατέρας του Χουάν-Κάρλος) κόμης της Βαρκελώνης. Η κυρία ανάμεσα στους δύο πρίγκιπες είναι η δεσποινίς Παπαρρηγοπούλου, κόρη του πιστού ναυάρχου Στέφανου Παπαρρηγόπουλου, κυρία των τιμών της Βασίλισσας.
Ρόδος. Οι Βασιλείς και οι πρίγκιπες φεύγουν εντυπωσιασμένοι από το Καστέλλο της Ρόδου. Προστατεύονται από τον καυτό ήλιο με ομπρέλες και πλατύγυρα καπέλα. Οι φωτογράφοι τους φωτογραφίζουν συνεχώς, αλλά και οι ίδιοι με τις φωτογραφικές μηχανές τους θέλουν να πάρουν μαζί τους κάθε ομορφιά και να κρατήσουν ζωντανή την ανάμνησή της.
Ρόδος. Έξοδος από το Υδροβιολογικό Ινστιτούτο Ρόδου. Ο Βασιλεύς Παύλος έχει επιδείξει υπερήφανος αυτό το τελευταίο έργο της Ακαδημίας Αθηνών, και άγρυπνα παρακολουθεί αν όλα βαίνουν καλώς. Σε πρώτο πλάνο, αριστερά, η Ιωσηφίνα – Καρλόττα, πριγκίπισσα διαδόχου του Λουξεμβούργου. Εντυπωσιάζει ο απλός, άνετος και συγχρόνως καλαίσθητος τρόπος ντυσίματος, τόσο των γυναικών, όσο και των ανδρών.
Ρόδος. Μετά το θαλάσσιο μπάνιο στα λουτρά της «Έλλης». Το κτίριο είναι προπολεμικό, από την εποχή των Ιταλών. Η Βασίλισσα Φρειδερίκη χαιρετά με τον τρόπο που συνήθιζε να χαιρετά όσους την επευφημούν. Δίπλα της ο Βασιλεύς Ουμβέρτος της Ιταλίας, έχει κάνει «ψαράδικο»το παντελόνι του, και χαμογελά στον κόσμο και στους φωτογράφους. Την μικρή Ειρήνη την βλέπουμε ή πίσω από την μαμά της ή πίσω από τον μπαμπά της!
Παρασκευή, 27 Αυγούστου 1954. Σαντορίνη. Μπροστά οι Βασιλείς, πίσω τους ο 14χρονος διάδοχος Κωνσταντίνος, πίσω οι υπόλοιποι της κρουαζιέρας. Από το λιμάνι ανέβηκαν στην Οία με γαϊδούρια. Όλοι οι κάτοικοι βγήκαν στα στενά δρομάκια να χαιρετίσουν τους Βασιλείς και τους καλεσμένους τους. Τι κρίμα που μετά δυο χρόνια, στις 9 Ιουλίου 1956, τα ωραία σπίτια της Σαντορίνης θα ισοπεδωθούν από τον σεισμό, και 53 κάτοικοι θα χάσουν την ζωή τους!
Σαντορίνη. Φρειδερίκη, Παύλος, Ουμβέρτος, Μιχαήλ, Μαρί-Ζοζέ, Τζουλιάνα στα σημαιοστολισμένα στενά σοκάκια της Οίας, υπό τα χειροκροτήματα και τις επευφημίες των κατοίκων που έχουν βγει στα κατώφλια τους. Όλα φρεσκοασβεστωμένα, καθαρά, εορταστικά. Ο Βασιλιάς μας θέλει να δείξουμε τον καλύτερο μας εαυτό, όλοι το προσπαθούν, νομίζω ότι το καταφέρνουμε! Και ο Βασιλιάς με την Βασίλισσα χαμογελούν ευτυχισμένοι.
Σάββατο, 28 Αυγούστου 1954. Μύκονος. Η κρουαζιέρα μόλις αποβιβάστηκε στην Μύκονο. Και ο Βασιλεύς Παύλος και ο Βασιλεύς Ουμβέρτος φορούν καλοσχεδιασμένα πέδιλα. Ο Ουμβέρτος τα συνδυάζει με ξώραφο, ψαράδικο τζιν παντελόνι. Το λευκό, δροσερό φόρεμα της Βασίλισσας Φρειδερίκης έχει μοτίβα λαϊκής τέχνης. Ο νεαρός Βασιλιάς Συμεών φορά πλατύγυρο καπέλο. Η Βασίλισσα Μαρί-Ζοζέ δεν αποχωρίζεται τα γάντια «αλά σωματοφύλακας»! Αριστερά, ο αδερφός της Βασίλισσας Φρειδερίκης, ο Γεώργιος-Γουλιέλμος του Αννοβέρου έχει σίγουρα το πιο καλογυμνασμένο σώμα!
Μύκονος. Στους γνωστούς, γραφικούς ανεμόμυλους της Μυκόνου, οι Βασιλείς και ο διάδοχος Κωνσταντίνος. Ένα πλήθος φωτορεπόρτερ, με τις βαριές τους μηχανές, τρέχει γύρω τους, προσπαθώντας να αποθανατίσουν τις καλύτερες σκηνές. Το ενδιαφέρον για την κρουαζιέρα ήταν παντού πολύ έντονο, ο διεθνής τύπος θα ασχολείτο επί μήνες με το θέμα. Η προβολή της χώρας είναι εξασφαλισμένη, το κέρδος για τον τουρισμό μεγάλο.
Μύκονος. Ο διάδοχος Κωνσταντίνος μαθαίνει να χαιρετά τον κόσμο που τους χειροκροτεί. Ο προσεκτικός παρατηρητής βλέπει αριστερά τον 85χρονο πρίγκιπα Γεώργιο να έχει ξεκόψει από το κύριο σώμα της ομάδας για να μιλήσει και να ανταλλάξει χειραψίες με τους Μυκονιάτες. «Ξενοδοχείον Απόλλων», η τουριστική υποδομή είναι πρωτόγονη, οι ωραίες όμως παραλίες σου κόβουν την λαλιά.
Δυστυχώς δεν έχω φωτογραφίες από την επίσκεψη στην Σκιάθο, την οποία ο «Αγαμέμνων» επισκέφτηκε την Κυριακή. – Δευτέρα, 30 Αυγούστου 1954. Σούνιο. Ο Βασιλεύς Παύλος βρίσκεται πάντα περιτριγυρισμένος από τους καλεσμένους του, και δεν κουράζεται να δίνει πληροφορίες για τον Ναό του Ποσειδώνα. Σε πρώτο πλάνο δύο δροσερά κορίτσια, δυο δροσερές πριγκίπισσες, η Ελένη της Γαλλίας και η Πιλάρ της Ισπανίας.
Δευτέρα, 30 Αυγούστου 1954. Σούνιο. Δυο κυρίες που βασιλεύουν σε γειτονικές χώρες, απομακρύνονται από τον Ναό του Ποσειδώνα. Η Μεγάλη Δούκισσα Καρλόττα βασιλεύει στο Λουξεμβούργο από το 1919. Η Βασίλισσα Τζουλιάνα βασιλεύει στην Ολλανδία από το 1948.
Τρίτη, 31 Αυγούστου 1954. Αρχαία Επίδαυρος. Προσέρχονται στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου για να παρακολουθήσουν την τραγωδία του Ευριπίδη «Ιππόλυτος», από το Εθνικό Θέατρο. Ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιείτο και πάλι το αρχαίο θέατρο. Η επιτυχία της προσπάθειας έκανε να καθιερωθεί ο χώρος για παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας. Από τότε και μέχρι σήμερα ανέβηκαν εκεί πολλές επιτυχημένες παραστάσεις με όλα το μεγάλα ονόματα του θεάτρου. Πολύ κομψή όπως πάντα η Βασίλισσα Φρειδερίκη. Ο Βασιλεύς Παύλος και όλοι οι κύριοι της κρουαζιέρας φορούν σμόκιν «αλά ελληνικά», επινόησης του ίδιου του Βασιλέως. Λευκό μεταξωτό πουκάμισο, μεταξωτό ζωνάρι του σμόκιν, μαύρο παντελόνι με σειρήτι, μαύρα παπούτσια, όχι το σακάκι του σμόκιν, όχι παπιγιόν. Το σμόκιν αυτό φορούσαν κάθε καλοκαίρι από τότε και μέχρι και το καλοκαίρι του 1967, οι Βασιλείς και οι πρίγκιπες προσκεκλημένοι τους, σε κάθε βραδινή, επίσημη έξοδο (Ηρώδειο, Κέρκυρα κλπ). Τέλος ας προσέξουμε το λεπτό τατουάζ στο αριστερό χέρι του Βασιλέως. Θα έχουμε την δυνατότητα να το ξαναδούμε και στην επόμενη φωτογραφία.
Αρχαία Επίδαυρος. Η Βασίλισσα έχει καθίσει και προσκαλεί τον Βασιλέα Ουμβέρτο της Ιταλίας να καθίσει δίπλα της. Ο Βασιλεύς, όρθιος, επιβλέπει αν όλοι έχουν ταχτοποιηθεί καλά. Στο πάνω δεξιό άκρο της φωτογραφίας βλέπουμε τους τσολιάδες της Ανακτορικής Φρουράς που είχαν παραταχθεί, τιμητική φρουρά, από πάνω μέχρι κάτω, στην κλίμακα του αρχαίου θεάτρου, και δεξιά και αριστερά των υψηλών καλεσμένων. Ο πρίγκιπας με τα γυαλιά και τα χέρια πίσω από την μέση του, παραπίσω από την Βασίλισσα, είναι ο πρωτεξάδερφος της, ο Κρίστιαν του Μεκλεμβούργου, που απελευθερώθηκε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Σοβιετικής Ένωσης χάρη στις προσπάθειες της εξαδέρφης του. Όλα τα χρόνια της φυλάκισής του, τον περίμενε, χωρίς να χάσει την πίστη της ότι θα γυρίσει, η μνηστή του, πριγκίπισσα Μπάρμπαρα της Πρωσσίας. Ο γάμος τους έγινε στις 11 Ιουλίου 1954, η κρουαζιέρα του «Αγαμέμνονα» ήταν ένα είδος γαμήλιου ταξιδιού γι’ αυτούς. Η Μπάρμπαρα είναι η κυρία δίπλα του. Σε όλες τις φωτογραφίες ο Κρίστιαν, παραμένει αγέλαστος, παρά το ιλαρό κλίμα γύρω του. Έχασαν κι αυτός και η σύζυγός του δέκα χρόνια από την ζωή τους, δέκα δύσκολα χρόνια, κι έχασαν επίσης τους πύργους τους και όλη την περιουσία τους που μετά τον πόλεμο βρέθηκε στην κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία.
Αρχαία Επίδαυρος. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, αντιπρόεδρος τότε στην κυβέρνηση του στρατάρχη Παπάγου, υποβάλει τα σέβη του στην Βασίλισσα μ’ ένα χειροφίλημα. Ο ηλικιωμένος κύριος, δεξιά, μπρος από τον τσολιά, είναι ο ναύαρχος Περικλής Ιωαννίδης, τότε αρχηγός του Στρατιωτικού Οίκου του Βασιλέως, χήρος της βασιλόπαιδος Μαρίας. Είναι θαμμένος στο Τατόι.
Τετάρτη, 1η Σεπτεμβρίου 1954. Δελφοί. Ο Βασιλεύς Παύλος στο επίκεντρο της συντροφιάς. Η κυρία με τα μαύρα γυαλιά είναι η πρωτεξαδέρφη του, η πριγκίπισσα Ελισάβετ της Ελλάδος, κόρη του Νικολάου και της Ελένης. Ήταν παντρεμένη από το 1934 με τον κόμη Κάρολο-Θεόδωρο του Τόερρινγκ-Ζέττενμπαχ. Δυστυχώς θα πέθαινε στο Μόναχο μετά τέσσερις μήνες, στα 51 της χρόνια.
Δελφοί. Το βασιλικό ζεύγος με την μικρή Ειρήνη και την άλλη πρωτεξαδέρφη του Βασιλέως, την πριγκίπισσα Όλγα της Ελλάδος, μεγάλη κόρη του Νικολάου και της Ελένης και επομένως αδερφή της Ελισάβετ. Ήταν παντρεμένη από το 1923 με τον πρίγκιπα Παύλο της Γιουγκοσλαβίας και μαζί του εκτελούσε επίσημα καθήκοντα όσο ήταν αντιβασιλεύς από το 1934 έως το 1941. Η μικρότερη αδερφή της Όλγας και της Ελισάβετ, η Μαρίνα, δούκισσα του Κεντ, δεν ήταν παρούσα στην κρουαζιέρα. Να φταίνε οι προβληματικές ελληνοβρετανικές σχέσεις λόγω του κυπριακού? Το πιθανότερο.
Δελφοί. Η Ειρήνη δεν αποχωρίζεται την μητέρα της και ζητά συνεχώς να είναι δίπλα της και να αισθάνεται την προστασία της. Σε δέκα χρόνια, μετά τον θάνατο του Βασιλέως Παύλου, οι ρόλοι θα αντιστραφούν. Η Ειρήνη θα είναι αυτή που περισσότερο από τα αδέρφια της, θα είναι κοντά στην μητέρα της για να την στηρίξει, και στην Αθήνα, και στην Ρώμη, και στις Ινδίες, και παντού μέχρι τον πρόωρο θάνατο της Βασίλισσας Φρειδερίκης. Δίπλα τους η Βασίλισσα Τζουλιάνα της Ολλανδίας, πιο πίσω η κυρία Μαίρη Καρόλου, Μεγάλη Κυρία της Αυλής.
Δελφοί. Η Βασίλισσα Φρειδερίκη ζήτησε από τις μικρότερες της κρουαζιέρας να φωτογραφηθούν όλες μαζί. Από αριστερά η 16χρονη Άννα της Γαλλίας (κόρη του κόμη των Παρισίων), η 16χρονη Σοφία της Ελλάδος, η 15χρονη Τατιάνα Ράντζιβιλ (κόρη της Ευγενίας της Ελλάδος), η 17χρονη Ελένη του Τοέρρινγκ-Ζέττενμπαχ (κόρη της Ελισάβετ της Ελλάδος), και η 15χρονη Ειρήνη της Ολλανδίας (κόρη της Τζουλιάνας και του Βερνάρδου). Μπρος η 12χρονη Ειρήνη της Ελλάδος και η 14χρονη Ντιάνα της Γαλλίας (άλλη κόρη του κόμη των Παρισίων). Από τότε πέρασε μια ζωή που τους έφερε χαρές, λύπες, μεγαλεία, προβλήματα, θρόνους, εξορίες. Σήμερα, μεταξύ 78 και 73 ετών, είναι όλες εν ζωή και είμαι σίγουρος ότι θυμούνται με νοσταλγία, σαν μια γλυκιά ανάμνηση, την κρουαζιέρα του 1954.
Δελφοί. Στο Μουσείο ο Βασιλεύς Παύλος ανταλλάσσει εντυπώσεις με την πριγκίπισσα Γεωργίου, την Μαρία Βοναπάρτη. Πίσω τους ο διάδοχος Κωνσταντίνος φωτογραφίζει εντυπωσιασμένος τα εκθέματα. Η φούστα της πριγκίπισσας Άστριντ της Νορβηγίας είναι μάλλον ελληνικό φολκλόρ, αγορασμένο κατά την διάρκεια της κρουαζιέρας, παρά σκανδιναβικά φολκλόρ. Τότε ακόμα βασίλευε στην Νορβηγία ο παππούς της, μετά ο πατέρας της, σήμερα βασιλεύει ο αδερφός της.
Τετάρτη, 1η Σεπτεμβρίου 1954. Μετά τους Δελφούς, επί του «Αγαμέμνονα», στο λιμάνι της Ιτέας, έτοιμοι να αναχωρήσουν για Κέρκυρα. Η Άστριντ της Νορβηγίας, η Πιλάρ της Ισπανίας, η Ελένη και η Ισαβέλα της Γαλλίας είναι γύρω από τον βασιλόπαιδα Γεώργιο της Ελλάδος. Πίσω του ο μεγάλος αδερφός της Βασίλισσας Φρειδερίκης, ο Ερνέστος-Αυγούστος του Αννοβέρου. Το θέμα της κρουαζιέρας του 1954 ήταν πάντα το αγαπημένο μου. Στις φωτογραφίες δεν έβλεπα μόνο Βασιλείς και πρίγκιπες. Περισσότερο απ’ αυτό έβλεπα Ελλάδα, φιλοξενία, ομορφιά, πολιτισμό, υπερηφάνεια. Σήμερα, που όλοι μας έχουμε ανάγκη να αισθανθούμε λίγο καλύτερα, αποφάσισα να ανεβάσω τις μισές φωτογραφίες που έχω γι΄αυτό το θέμα. Τις άλλες μισές θα τις ανεβάσω του χρόνου τον Αύγουστο. Φοβάμαι ότι και τότε θα έχουμε ακόμη ανάγκη να αισθανθούμε λίγο καλύτερα….
Νίκος Παπακωνσταντίνου
(1) Κείμενο από το αυτοβιογραφικό βιβλίο της βασίλισσας Φρειδερίκης «Μέτρον κατανοήσεως» , σελ. 276: « Ο Παύλος και εγώ είχαμε μάθει να συμπαθούμε και να σεβώμαστε ωρισμένους διπλωμάτες του Σιδηρού Παραπετάσματος. Τους είχα προσεγγίσει, προκειμένου ν΄ανακαλύψω ένα Γερμανό πρώτο μου εξάδελφο, ο οποίος ήταν αγνοούμενος επί επτά και πλέον χρόνια. «Δεν μπορώ να τον εξαγοράσω έναντι οποιασδήποτε πολιτικής εύνοιας, γιατί δεν είμαι παρά η σύζυγος του Συνταγματικού Βασιλέως», τους είπα. «Αγαπώ τον εξάδελφό μου και θέλω να τον ξαναδώ. Αυτό είναι όλο».
Πέρασαν μερικοί μήνες και μετά ο εξάδελφός μου επέστρεψε στη μητέρα του, στη Γερμανία, υγιής και ευτυχής. Έλαβα την είδησι την ώρα ακριβώς που ξεκινούσαμε για μια επίσημη τελετή. Ο Παύλος παρατήρησε την συγκίνησή μου και με ρώτησε τί είχε συμβή. Του έδειξα το τηλεγράφημα που ανήγγελε την ασφαλή επάνοδο του εξαδέλφου μου. Ένα χαμόγελο ευδαιμονίας φώτισε το προσωπό του, αμέσως όμως είπε: «Προς Θεού, πάψε να κλαις γιατί τώρα πρέπει να βγούμε έξω. Βλέποντάς σε ο κόσμος μπορεί να νομίση πως είχαμε οικογενειακό καυγά» – πράγμα που γρήγορα μετέτρεψε τα δάκρυά μου σ΄ένα ευτυχισμένο γέλιο.
Λίγο αργότερα έμαθα ότι ένας από τους διπλωμάτες που είχαν αναμιχθή στην υπόθεση επρόκειτο να εγκαταλείψη την Αθήνα, γιατί η διπλωματική του αποστολή είχε τερματισθή. Ζήτησα να τον δω. Κάθησε απέναντί μου, στο σαλόνι μου, σε μια πολυθρόνα, και δεν άνοιξε το στόμα του να πή τίποτε.
«Ζήτησα να σας δω» του είπα «επειδή θέλω να σας ευχαριστήσω για την βοήθειά σας στην επιστροφή του εξαδέλφου μου κοντά στη μητέρα του». Και πάλι δεν εκδηλώθηκε καμμιά αντίδρασις. «Δεν ξέρω που πηγαίνετε τώρα και ποιά θα είναι η ζωή σας στο μέλλον, αλλ΄υπάρχει κάτι που θέλω να γνωρίζετε: όπου και αν είσαστε ή ό,τι και αν σας συμβή να θυμόσαστε πως υπάρχουν στην Ελλάδα δύο άνθρωποι, ο σύζυγός μου και εγώ, που θα σας σκέπτονται πάντοτε με συμπάθεια επειδή ξέρουν ότι είσαστε καλός άνθρωπος.»
Εξακολούθησε να είναι σιωπηλός. Παρατήρησα μόνο πως ανέπνεε βαθειά. Έπειτα σηκώθηκε, άρπαξε το χέρι μου, το ασπάσθηκε με δύναμι κι΄έφυγε, πάντοτε χωρίς να έχη πη έστω μια λέξι. Έκλαψα – και ίσως και εκείνος να έκανε το ίδιο. Πολύ αργότερα έλαβα ανωνύμως ένα ξύλινο κουτί, περίτεχνα στιλβωμένο. Να ήταν άραγε απ΄αυτόν; Θα πρέπει να ήταν. »
Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Νίκο Παπακωνσταντίνου για την πολύτιμη προσφορά των σπάνιων φωτογραφιών από την βασιλική κρουαζιέρα και των πληροφοριών που τις συνόδευαν. Ευτυχώς που χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία τέτοια σπάνια φωτογραφικά ντοκουμέντα σώθηκαν.
Share On Facebook
Tweet It
