Του Νίκου Παπακωνσταντίνου
Η Ακρόπολη των Αθηνών, το μοναδικό αυτό μνημείο, έχει προσελκύσει εκατομμύρια επισκεπτών που ήρθαν να την θαυμάσουν και να την προσκυνήσουν με δέος. Για απλούς ανθρώπους, για προσωπικότητες κάθε είδους, αποτελεί όνειρο ζωής να την επισκεφτούν κάποια στιγμή. Είναι σύμβολο μιας Ελλάδας μοναδικής, θαυμαστής. Είναι η υπερηφάνεια μας! Η Ακρόπολη ήταν για όλους τους Βασιλείς της Ελλάδας, για όλους τους Έλληνες πρίγκιπες, η ταυτότητά τους. Και σήμερα παραμένει για τον Βασιλέα Κωνσταντίνο, την Βασίλισσα Άννα-Μαρία και την οικογένειά τους η καλύτερη επιβεβαίωση ότι «επιστρέψαμε, μπορούμε να ζούμε ξανά στην Πατρίδα. Μπορούμε να έχουμε πάλι την Ακρόπολη». Ο Ιερός βράχος ήταν και για όλους τους ξένους Βασιλείς και πρίγκιπες το μέρος που ονειρεύονταν να επισκεφτούν και το έκαναν πάντα όταν τους δινότανε η ευκαιρία. Αλλά, παρά λίγο και θα είχαμε Ανάκτορο πάνω στην Ακρόπολη!
Εικόνες από το εξαιρετικό λεύκωμα »Ανάκτορα στην Ελλάδας» της Μάρως Καρδαμίτση-Αδάμη.
Στα 1834, ανετέθη στον μεγάλο Γερμανό αρχιτέκτονα K. Fr. Schinkel η κατασκευή, στην Αθήνα, Ανακτόρου για τον Βασιλέα Όθωνα. Το Ανάκτορο για τον νέο Βασιλέα της Ελλάδος έπρεπε να είναι σύμβολο ενός οράματος. Κι ο Schinkel σχεδίασε ένα Ανάκτορο πάνω στην Ακρόπολη! Ήταν μια εκπληκτική σύνθεση, όπου τα νέα και τα αρχαία κτίρια, συνδιαλέγονται με έναν πραγματικά ευρηματικό και δεξιοτεχνικό τρόπο. Ήταν ένα σχέδιο θεσπέσιο και γοητευτικό, όνειρο θερινής νυκτός ενός αρχιτέκτονα. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ακρόπολη ήταν ο τόπος κατοικίας των αρχόντων των Αθηνών, τόσο στην Φραγκοκρατία, όσο και στην Τουρκοκρατία. Απ’ εκεί ασκούσαν εξουσία, εκεί είχαν τα σπίτια τους, το κυβερνείο τους, ακόμη και τα τζαμιά τους. Γιατί να μην συνέχιζε να είναι τόπος απ’ όπου θα ασκούσε εξουσία ο Βασιλιάς της Ελλάδας? Το σχέδιο του Schinkel για Ανάκτορο στον Ιερό βράχο απορρίφθηκε αμέσως, κυρίως από τον Βασιλιά Λουδοβίκο της Βαυαρίας (πατέρα του Όθωνα). Ο ίδιος όμως? »Ο Βασιλεύς Όθων ταλαντευόταν μέρες πολλές, ώσπου να πειστεί για την μη πρακτικότητα της ωραίας ιδέας. Με έναν αναστεναγμό απέρριψε το θαρραλέο όνειρο».
Πίνακας του γερμανού ζωγράφου E. W. Rietschel του 1853. Η Βασίλισσα Αμαλία με την στολή που φέρει το όνομά της, στον Βασιλικό κήπο που με τόσο κόπο και μεράκι δημιούργησε. Στο βάθος η Ακρόπολη, με την παρουσία της βεβαιώνει ότι όντως πρόκειται για την Βασίλισσα της Ελλάδος! Η Αμαλία, όπως και ο Όθων, αγαπούσαν την Ακρόπολη, την επισκέπτονταν συχνά και ξεναγούσαν εκεί τους συγγενείς τους που ερχόντουσαν στην Αθήνα. Από την (πραγματικά πολύτιμη) αλληλογραφία της Αμαλίας με τον πατέρα της, τον Μεγάλο Δούκα Παύλο-Φρειδερίκο του Ολδεμβούργου, αντιγράφω, με ημερομηνία 27 Ιανουαρίου 1841. »Ανεβήκαμε αυτόν τον τελευταίο καιρό με τον κουνιάδο μου (τον διάδοχο και μετέπειτα Βασιλιά Μαξιμιλιανό της Βαυαρίας) στην Ακρόπολη και επισκεφτήκαμε όλα τα αρχαία στην πόλη, πράγμα που βρήκα πάλι πολύ ενδιαφέρον. Η θέα από την Ακρόπολη είναι πραγματικά υπέροχη. Την ημέρα εκείνη ο καιρός ήταν θαυμάσιος, στα πόδια μας απλωνόταν ολόκληρη η Αθήνα που καθημερινά μεγαλώνει, τα υπέροχα βουνά, ο ελαιώνας, η θάλασσα, τα νησιά, και ανάμεσα τους τα υπέροχα μνημεία της Αρχαιότητας. Ακόμη και το χρώμα που έχει πάρει το μάρμαρο με τα χρόνια είναι υπέροχο, χρυσοκίτρινο και καφετί χρυσό. Από τότε που είχα πάει για τελευταία φορά έγιναν και πολλές ανασκαφές.»
Τον Οκτώβριο του 1888, γιορτάστηκαν τα 25 χρόνια βασιλείας του Γεωργίου Α’, με πολλές τελετές και πολλούς προσκεκλημένους. Ο Δήμος Αθηναίων παρέθεσε γεύμα επί της Ακρόπολης. Χορωδία ερασιτεχνών έψαλε διάφορα άσματα σε όλη την διάρκεια του γεύματος. Ο φωτογράφος Πέτρος Μωραΐτης φωτογράφισε το γεγονός. Η φωτογραφία μας είναι τραβηγμένη παρά το Ερεχθείο.. Η Βασιλική Οικογένεια και οι ξένοι προσκεκλημένοι της φαίνονται στα αριστερά. Λίγο μετά, δυνατός άνεμος προκάλεσε μεταβολή του καιρού, σκοτάδι και γενική αναστάτωση. Παρ’ όλα αυτά, από την πλατεία του Θησείου υψώθηκαν αερόστατα, ενώ το συγκεντρωμένο πλήθος πανηγύριζε.
Ένα χρόνο μετά, τον Οκτώβριο του 1889, η Αθήνα γιόρταζε τον πρώτο βασιλικό της γάμο. Τον γάμο του διαδόχου Κωνσταντίνου με την πριγκίπισσα Σοφία της Πρωσσίας. Ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β’, αδερφός της νύφης, έφθασε τελευταίος από όλους τους επίσημους προσκεκλημένους. Αρνήθηκε να φιλοξενηθεί στο σπίτι που είχε ετοιμαστεί γι’ αυτόν και παρέμενε στην θαλαμηγό του. Μόλις έφτασε στα Ανάκτορα, εξήλθε στον εξώστη, για να χαιρετήσει και να ευχαριστήσει το πλήθος. Οι Αθηναίοι βρέθηκαν προ του εξής θεάματος. Ο Κάιζερ, πριν στραφεί προς το πλήθος, στάθηκε προσοχή και κοιτώντας προς την Ακρόπολη, χαιρέτησε στρατιωτικά. Οι Αθηναίοι το έκριναν σαν δείγμα ιδιαίτερου σεβασμού, κολακεύτηκαν και ενθουσιάστηκαν. Ο Κάιζερ το εκμεταλλεύτηκε και επισκέφτηκε την Ακρόπολη και τα μουσεία.
Η Βασίλισσα Όλγα στα 1903, από πίνακα του γάλλου ζωγράφου Andre Brouillet. Αποθανατίζεται στο περιστύλιο των Ανακτόρων Αθηνών (της σημερινής Βουλής των Ελλήνων) με τοπίο την Ακρόπολη και τον λόφο του Φιλοπάππου. Τα Ανάκτορα προσέφεραν ωραία καδραρίσματα της Ακρόπολης, τόσο από τις επίσημες αίθουσες υποδοχής, όσο και από τα ιδιωτικά διαμερίσματα της Βασιλικής Οικογένειας. Ο Ερνέστος Τσίλλερ, στο Ανάκτορο του διαδόχου, στην οδό Ηρώδου Αττικού, έβαλε την επίσημη τραπεζαρία στον πρώτο όροφο. Θεωρούσε ως το καλύτερο συμπλήρωμα της ωραίας διακόσμησης, το καδράρισμα μέσα από τα μεγάλα παράθυρα, της Ακρόπολης που προβάλει πίσω από την Βασιλικό κήπο. Έτσι χάρισε στους καλεσμένους αυτό το μοναδικό θέαμα, και σε μας τις εικόνες της μεγαλοπρεπούς καθόδου των Βασιλέων και των προσκεκλημένων τους, από την μεγάλη κλίμακα, μετά τα επίσημα δείπνα.
Η πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ουαλλίας, σε λίγο Βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας, δεν άντεξε τον πειρασμό. Από το παράθυρο του δωματίου της, στο Ανάκτορο του αδερφού της Βασιλέως Γεωργίου Α’, φωτογραφίζει, στα 1899, την σύγχρονη Αθήνα, την Ακρόπολη στο βάθος, αλλά και την έφιππη φρουρά που περνά από μπροστά σε ωραίο σχηματισμό .
Η Αλεξάνδρα, με την φωτογραφική της μηχανή. Μανιώδης φωτογράφος, της οφείλουμε πολλές φωτογραφίες, όλες καλής τέχνης, από την Αθήνα, το Τατόι, την Κέρκυρα, με ντόπιους, με την Βασιλική Οικογένεια. Πολλές απ’ αυτές έχουν δημοσιευτεί.
Η Ακρόπολη φαίνεται επίσης ωραία από το κομψό ανάκτορο του βασιλόπαιδος Νικολάου και της συζύγου του Μεγάλης Δούκισσας Ελένης της Ρωσίας, (σήμερα Ιταλική Πρεσβεία, στην αρχή της οδού Βασιλίσσης Σοφίας). Η προσωπογραφία αυτή, έργο του 1905, του γάλλου ζωγράφου Francois Flameng, αποδίδει υπέροχα την ομορφιά της Ελένης, και συμπληρώνεται με την απεικόνιση της Ακρόπολης στο βάθος. Ο πίνακας αυτός έχει μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία. Στην αρχή τοποθετήθηκε στον τοίχο του πλατύσκαλου της κεντρικής κλίμακας, στο αθηναϊκό ανάκτορο του Νικολάου και της Ελένης. Στα 1923, μεταφέρθηκε στο Παρίσι, στο διαμέρισμα του εξόριστου πριγκιπικού ζεύγους. Δεν επέστρεψε στην Ελλάδα όπου εγκαταστάθηκε μόνιμα η πριγκίπισσα Ελένη, στα 1938, αλλά ταξίδεψε στο Βελιγράδι, δώρο στην κόρη της Όλγα, σύζυγο του αντιβασιλέως Παύλου της Γιουγκοσλαβίας. Τοποθετήθηκε στο ανάκτορο Beli Devor (λευκό ανάκτορο). Η δραματική αναχώρηση από το Βελιγράδι, στα 1941, του Παύλου και της Όλγας, δεν τους επέτρεψε να πάρουν μαζί τους και τον πίνακα αυτόν. Μετά τον πόλεμο η Ελένη ζήτησε, μέσω του πρέσβη της Ελλάδας στην κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία, να μάθει που βρίσκεται η προσωπογραφία της, κι αν μπορεί να της επιστραφεί. Ο Τίτο, που ενδιαφερότανε για καλές σχέσεις με την Ελλάδα, δεν είχε αντίρρηση , ο πίνακας βρέθηκε, χωρίς το αρχικό του πλαίσιο, στα υπόγεια της Κεντρικής Τράπεζας, και επιστράφηκε στην Ελένη, στην Αθήνα. Η Ελένη τον έστειλε αμέσως στην Όλγα, γιατί θεωρούσε ότι ανήκει σ’ αυτήν. Τοποθετήθηκε στο σπίτι της εξορίας της Όλγας, στο ανάκτορο του Pratolino, κοντά στην Φλωρεντία. Σήμερα το ανάκτορο αυτό έχει πουληθεί, κι εγώ τουλάχιστον δεν γνωρίζω αν το ωραίο πορτρέτο της Ελένης με την Ακρόπολη, ανήκει σε ένα από τα δυο παιδιά της Όλγας η έχει πουληθεί κι αυτό.
Μάρτιος του 1907. Ο Βασιλεύς Γεώργιος ξεναγεί υπερήφανος στον Παρθενώνα, τον συνάδελφό του Βασιλέα Βίκτωρα-Εμμανουηλ Γ’ της Ιταλίας, που βρίσκεται στην Αθήνα για επίσημη επίσκεψη. Ο κρύος μαρτιάτικος αέρας πάνω στον Ιερό βράχο τους υποχρεώνει να προστατευτούν με ζεστά παλτά και μανδύες. Τον Ιούλιο του 1900, ο τότε διάδοχος Βίκτωρ-Εμμανουήλ, βρισκότανε σε κρουαζιέρα με την θαλαμηγό του, στις ελληνικές θάλασσες. Ο πατέρας του Βασιλιάς Ουμβέρτος δολοφονήθηκε, και ο Βίκτωρ-Εμμανουήλ έγινε Βασιλιάς της Ιταλίας μέσα στα ελληνικά χωρικά ύδατα.
Εορτασμός των 100 ετών της Αρχαιολογικής Εταιρείας, στα 1937. Η έναρξη των πολυήμερων εορτασμών έγινε με πανηγυρική συνεδρίαση μέσα στον Παρθενώνα. Ο Βασιλεύς Γεώργιος Β’ προσέρχεται συνοδευόμενος από τις δύο αδερφές του, την Βασίλισσα Ελένη της Ρουμανίας και την πριγκίπισσα Ειρήνη της Ελλάδος. Πίσω τους διακρίνεται η πριγκίπισσα Ελένη του Νικολάου. Τους υποδέχονται κορίτσια από το Λύκειο των Ελληνίδων με τοπικές φορεσιές. Ο Βασιλεύς με την ιδιότητα του Πρόεδρου της Αρχαιολογικής Εταιρείας, κηρύσει, με σύντομο λόγο, την έναρξη των εορτασμών. Εδώ τα κορίτσια του Λυκείου των Ελληνίδων φορούν χιτώνες και κρατούν δάφνινα στεφάνια.
1937. Ο διάδοχος Παύλος οδηγεί υπερήφανος την μνηστή του στην Ακρόπολη και την ξεναγεί. Είναι η πρώτη φορά που η πριγκίπισσα Φρειδερίκη επισκέπτεται τον Ιερό βράχο. Κατά την διάρκεια της ζωής της στην Ελλάδα, θα τον επισκεφτεί πολλές ακόμη φορές, και μόνη της, και με τον Παύλο, και με διαφόρους καλεσμένους της. Μια Βασίλισσα της Ελλάδας, πρέπει να γνωρίζει την Ακρόπολη σαν το σπίτι της! Ας προσέξουμε το κομψό, νεανικό ντύσιμο της 20χρονης πριγκίπισσας, την »μοντέρνα» τσάντα της, αλλά και τον δημοκρατικό τρόπο που περιηγούνται μαζί με τους άλλους τουρίστες.
(Ευχαριστώ τον Traian Decebal, φίλο μου από το Βουκουρέστι, για την προσφορά αυτών των φωτογραφιών)
Ο γάμος Παύλου και Φρειδερίκης, τον Ιανουάριο του 1938, έφερε στην Αθήνα ένα πλήθος εστεμμένων, συγγενών του ζεύγους. Η εξόριστη στην Φλωρεντία αδερφή του Παύλου, Βασίλισσα Ελένη της Ρουμανίας, είχε την χαρά να συναντήσει τον γιο της, διάδοχο Μιχαήλ, που ήρθε από το Βουκουρέστι. Είναι συναρπαστικές, συχνά μυθιστορηματικές οι περιπέτειες του Ρουμανικού Στέμματος! Ο Μιχαήλ, σε ηλικία 6 ετών, διαδέχτηκε τον παππού του Βασιλιά Φερδινάνδο. Τρία χρόνια μετά, στα 1930, επέστρεψε ο πατέρας του, ο Κάρολ, του πήρε τον θρόνο, τον υποβίβασε από Βασιλιά σε διάδοχο, και εξόρισε την Ελένη. Μητέρα και γιος από τότε συναντιούνται μόνο έναν μήνα κάθε καλοκαίρι. Οι μέρες του γάμου που πέρασαν μαζί, στην Αθήνα, είναι ένας πρόσθετος λόγος χαράς και για τους δυο. Επωφελήθηκαν για να επισκεφτούν την Ακρόπολη, και η Ελένη να δείξει και να διδάξει στον γιο της την απαράμιλλη ομορφιά της Κλασσικής Ελλάδας.
H πριγκίπισσα Ελένη του Νικολάου, που γεννήθηκε μεγάλη δούκισσα της Ρωσίας με τις τρεις κόρες της, Ελισάβετ, Μαρίνα και Όλγα, επισκέπτονται την Ακρόπολη.
Ιανουάριος 1938: Γάμος Παύλου και Φρειδερίκης. Άλλες που επωφελήθηκαν της παραμονής τους στην Αθήνα για να πραγματοποιήσουν προσκύνημα στον Ιερό βράχο, ήταν η πριγκίπισσα Νικολάου, Μεγάλη Δούκισσα Ελένη της Ρωσίας, με τις τρεις ωραιότατες και υπέρκομψες κόρες της. Η Όλγα, η Ελισάβετ και η Μαρίνα είναι γέννημα θρέμμα Αθηναίες, και από τα παράθυρα του ανακτόρου των γονιών τους, από μικρές, είχαν μάθει να θαυμάζουν την μοναδική ομορφιά και αρμονία της Ακρόπολης. Έτσι θέλησαν να την επισκεφτούν όλες μαζί, συνοδευόμενες από την μητέρα τους, όπως παλιά.
Οι τρεις αδερφές επέστρεψαν στα σπίτια τους, η Όλγα στο παλάτι Beli Devor, στο Βελιγράδι, η Ελισάβετ στο κάστρο Seefeld, στην Βαυαρία και η Μαρίνα στο Ανάκτορο του Kensington, στο Λονδίνο. Δεν πρόφτασαν να γυρίσουν και επέστρεψαν με την ψυχή στα δόντια. Ο πατέρας τους, ο βασιλόπαις Νικόλαος, θα πέθαινε ξαφνικά στις 8 Φεβρουαρίου του 1938. Στην φωτογραφία μας τον βλέπουμε να ποζάρει με φόντο την Ακρόπολη, λίγους μήνες πριν τον θάνατό του.
Τέλος του Α΄ μέρους.
(c) κειμένου: Νίκος Παπακωνσταντίνου
Φωτογραφίες: από το προσωπικό αρχείο του Νίκου Παπακωνσταντίνου.
♦ Απαγορεύεται ρητά η αντιγραφή του παρόντος άρθρου ολόκληρου ή μέρους αυτού καθώς και η αναδημοσίευση του με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσον!
Share On Facebook
Tweet It
