Του Νίκου Παπακωνσταντίνου
Ο θάνατος της Βασίλισσας Άννας της Ρουμανίας, την 1η Αυγούστου, λύπησε όλους όσους είχαν παρακολουθήσει την ζωή της και είχαν εντυπωσιασθεί από το θάρρος της, την αγωνιστικότητα της, την χάρη της και το χαμόγελό της.
Από το 1948 και τον γάμο της στην Αθήνα, μέχρι το 1967, ήταν συχνές οι επισκέψεις της στην Ελλάδα. Μέσω μερικών φωτογραφιών θα προσπαθήσω να καταγράψω το χρονικό αυτών των επισκέψεων.
Ιούνιος 1948. Ο Βασιλιάς Μιχαήλ της Ρουμανίας και η μνηστή του πριγκίπισσα Άννα των Βουρβώνων της Πάρμας φθάνουν στο αεροδρόμιο Ελληνικού για τους γάμους τους. Τους υποδέχονται η μητέρα του Μιχαήλ, Βασίλισσα-Μητέρα Ελένη της Ρουμανίας, ο Βασιλιάς Παύλος και η Βασίλισσα Φρειδερίκη. Ο Βασιλιάς Παύλος, προς τιμήν του Βασιλιά-ανεψιού του, φέρει πάνω από τους ελληνικούς Μεγαλόσταυρους και τον Μεγαλόσταυρο του Βασιλείου της Ρουμανίας που είχε καταρρεύσει πριν από έξη μήνες.
10 Ιουνίου 1948. Ο γάμος Μιχαήλ-Άννας στα Ανάκτορα Αθηνών. Από αριστερά, στην πρώτη σειρά, η Βασίλισσα Φρειδερίκη, η Βασίλισσα (πλέον) Άννα, ο Βασιλιάς Μιχαήλ, η νεαρή πριγκίπισσα Χριστίνα της Έσσης και η Βασίλισσα-Μητέρα Ελένη. Από αριστερά στην δεύτερη σειρά η μικρή πριγκίπισσα Δωροθέα της Έσσης (η Χριστίνα και η Δωροθέα είναι κόρες της Σοφίας του Ανδρέα από τον πρώτο της γάμο), ο πρίγκιπας Έρικ της Δανίας (ο μοναδικός συγγενής της Άννας που παρέστη στον γάμο της. Αδερφός της μητέρας της, εκπροσωπούσε τον προτεσταντικό κλάδο της οικογένειας. Ο καθολικός κλάδος, οι συγγενείς του πατέρα της, ούτε να ακούσει για τον γάμο της με τον ορθόδοξο Μιχαήλ). Επόμενοι στην σειρά ο ναύαρχος Περικλής Ιωαννίδης, χήρος της βασιλόπαιδος Μαρίας (όλοι στην Βασιλική Οικογένεια τον θεωρούσαν συγγενή τους) ο πρίγκιπας Γεώργιος-Γουλιέλμος του Ανοβέρου (αδερφός της Βασίλισσας Φρειδερίκης) και η σύζυγός του πριγκίπισσα Σοφία της Ελλάδος (κόρη του Ανδρέα και της Αλίκης). Μπροστά η πριγκίπισσα Σοφία. Ο Μιχαήλ στον γάμο του που έγινε στο Παλάτι του Βασιλιά των Ελλήνων, φορούσε την στολή του Αιθεράρχη της Ρουμανικής Βασιλικής Αεροπορίας. Μετά τον γάμο ακολούθησε γεύμα, και αμέσως μετά το νεόνυμφο ζευγάρι έφυγε για το Τατόϊ, για να περάσει τον μήνα του μέλιτος που κράτησε …τέσσερες ημέρες. Να θυμίσω ότι την εποχή εκείνη το σπίτι στο Τατόϊ είχε μεν επισκευαστεί από τις καταστροφές των χρόνων του πολέμου, αλλά δεν ήταν ακόμα, για λόγους ασφαλείας, η μόνιμη κατοικία του Παύλου και της Φρειδερίκης. Η ελληνική βασιλική οικογένεια εγκαταστάθηκε οριστικά στο Τατόϊ από τον Νοέμβριο του 1948. (Τον Σεπτέμβριο του 1988, μαζί με Ιταλούς φίλους, συνάντησα στην Φλωρεντία τον Βασιλέα Μιχαήλ και την Βασίλισσα Άννα. Τότε τους ζήτησα να υπογράψουν αυτή την φωτογραφία μου από την ημέρα των γάμων τους. Το έκαναν με πολλή προθυμία και τους είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Ο Βασιλεύς μας μίλησε για τα δεινά της χώρας του και του λαού του από την δικτατορία του Τσαουσέσκου. Τον Δεκέμβριο του 1989 κατέρρευσε το κομμουνιστικό καθεστώς, ο Βασιλιάς όμως δεν μπόρεσε να ανακτήσει την θέση του στον θρόνο της ελεύθερης Ρουμανίας).
Φεβρουάριος 1950. Το νεαρό βασιλικό ζευγάρι βρίσκεται στην Αθήνα και επισκέπτονται έκθεση χειροτεχνίας. Μαζί τους η πριγκίπισσα Ελένη του Νικολάου και η μητέρα του Μιχαήλ, Βασίλισσα Ελένη.
24 Αυγούστου 1954. Μιχαήλ και Άννα καλεσμένοι στην κρουαζιέρα του «Αγαμέμνονα». Αποβίβαση στο Κατάκωλο και επιβίβαση στα πούλμαν για επίσκεψη της Αρχαίας Ολυμπίας. Ο Βασιλεύς Παύλος γελαστός οικοδεσπότης!
26 Αυγούστου 1954. Πόσο απλή ήταν τελικά η πολυσυζητημένη «κρουαζιέρα των Βασιλέων»! Επισκέψεις στα μοναδικά αρχαιολογικά μας μνημεία, μπάνια στις καταπληκτικές παραλίες μας και μικρές ασήμαντες χαρές. Στην Ρόδο, στην υπαίθρια λαϊκή αγορά. Η Μεγάλη Κυρία της Αυλής, Μαίρη Καρόλου, ξεναγεί τον Μιχαήλ και την Άννα. Πίσω από την Βασίλισσα της Ρουμανίας αναγνωρίζουμε το έξυπνο προσωπάκι της πριγκίπισσας Ειρήνης.
1η Σεπτεμβρίου 1954. Η κρουαζιέρα συνεχίζεται. Επίσκεψη στους Δελφούς. Η Άννα ήταν τότε μια νεαρή κυρία 31χρόνων, μητέρα τριών κοριτσιών.
29 Οκτωβρίου 1957. Γέννηση στα Ανάκτορα Τατοΐου της τέταρτης κόρης των Μιχαήλ και Άννας, της Σοφίας. Ο Βασιλεύς Παύλος φιλοδοξούσε να γεννηθεί στο σπίτι του ο πολυαναμενόμενος διάδοχος του ρουμανικού θρόνου. Η Βασίλισσα Άννα φιλοξενήθηκε για μήνες στο Τατόϊ και πριν και μετά τον τοκετό. Η Σοφία της Ρουμανίας ήταν το έκτο πριγκιπόπουλο που γεννήθηκε στο Τατόϊ μετά τον Γεώργιο Β’, τον Αλέξανδρο, την Όλγα και την Ελισάβετ του Νικολάου και την Καικιλία του Ανδρέα. Τον κύκλο θα κλείσει, στα 1967, ο διάδοχος Παύλος. Η φωτογραφία μας είναι από την βάφτιση της Σοφίας, στις 9 Ιανουαρίου 1958, στα Ανάκτορα Αθηνών. Οι δυο βασιλικές οικογένειες ποζάρουν μπρος από την μεγαλοπρεπή μαρμάρινη κλίμακα. Ο Μιχαήλ φορά στολή Πτεράρχου της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας. Νονά ήταν η πριγκίπισσα Σοφία που έδωσε στην νεογέννητη πριγκίπισσα της Ρουμανίας το όνομα της, το όνομα της γιαγιάς της Βασίλισσας Σοφίας, που ήταν άλλωστε και γιαγιά του Μιχαήλ και μητέρα του οικοδεσπότη Βασιλέως Παύλου.
Πρωτοχρονιά 1960. Έξοδος από την Μητρόπολη Αθηνών μετά την καθιερωμένη Δοξολογία για το Νέο Έτος. Ο Βασιλεύς Παύλος, η Βασίλισσα Φρειδερίκη, ο διάδοχος Κωνσταντίνος, η Βασίλισσα Ελένη, η Βασίλισσα Άννα, οι πριγκίπισσες Σοφία και Ειρήνη, ο πρίγκιπας Πέτρος. Ήταν πάμπολλες οι φορές που ο Μιχαήλ και η Άννα ερχόντουσαν τα χρόνια εκείνα στην Ελλάδα. Ο πρίγκιπας Μιχαήλ της Ελλάδος αφηγείται:«Το Πάσχα και τα Χριστούγεννα ήσαν κατά κανόνα προσκαλεσμένοι από τον Παύλο η Ελένη, ο Μιχαήλ, η Άννα της Ρουμανίας, οι κόρες τους, ενίοτε δε και η Ειρήνη της Αόστης. Γινόταν το αδιαχώρητο από το ισόγειο ως πάνω στις σοφίτες. Το μόνιμο πρόβλημα ήταν που να χωρέσουν οι κόρες του Μιχαήλ και της Άννας…»
Μάϊος 1962. Οι γάμοι Σοφίας- Χουάν Κάρλος. Η Ελένη Βλάχου που δημοσίευσε στις ΕΙΚΟΝΕΣ, παρόμοια φωτογραφία, έχει για υπότιτλο: «Ο τέως Βασιλεύς της Ρουμανίας Μιχαήλ. Έδειχνε κουρασμένος στο πρόσωπο ο άλλοτε ωραίος μονάρχης.» Σε όλους ήταν γνωστή η δύσκολη ζωή του βασιλικού ζεύγους, μια ζωή όπου ο πατέρας ήταν υποχρεωμένος να δουλεύει σκληρά κάθε μέρα, και η μητέρα ήταν υποχρεωμένη να φροντίζει μόνη της το σπιτι της και τις κόρες της. Ο πρέσβης της Γαλλίας στην Αθήνα την εποχή εκείνη γράφει για την Βασίλισσα Άννα: «Παρά την δύσκολη καθημερινή της ζωή δεν είχε αλλάξει. Ήταν πάντα το ίδιο χαριτωμένη και με μένα το ίδιο χαμογελαστή, το ίδιο χαλαρή όπως στην Κοπεγχάγη, δώδεκα ή δεκαπέντε χρόνια πριν. Εγώ όμως δεν μπορούσα να μην σκέφτομαι την αντίθεση που υπήρχε ανάμεσα στην σκληρή καθημερινότητα της ζωής στην Γενεύη και τα λαμπρά διαλείμματα στην Αυλή. Δεν ήταν δυνατόν να μην το αισθανόταν και οι ίδιοι, αλλά η βασιλική τους ανατροφή δεν άφηνε τίποτα να φανεί. Στις συνομιλίες που είχα με την Βασίλισσα Άννα κατά την διάρκεια των οποίων αναφερόμασταν στις δανέζικες αναμνήσεις μας, ποτέ, σε κανένα σημείο δεν ανακάλυψα σ’ αυτήν το παραμικρό ίχνος πικρίας ή έγνοιας. Ήταν Βασίλισσα θα μπορούσε να πει κανείς, σε κάθε περίπτωση βασιλική Υψηλότης.»
18 Σεπτεμβρίου 1964. Οι γάμοι Κωνσταντίνου- Άννας Μαρίας. Η Βασίλισσα Άννα έχει έρθει μόνη της για τους γάμους. Παρ’ όλο τον δεσμό του Μιχαήλ με τον εξάδερφο του, οι επαγγελματικές του υποχρεώσεις δεν του επιτρέπουν να είναι παρών. Ο Βασιλιάς εργάζεται στην αμερικανική εταιρεία Metravel SA που παράγει, με έδρα την Γενεύη, ηλεκτρονικό υλικό για αεροπλάνα. Στην φωτογραφία μας, την ημέρα του γάμου, το ανακτορικό αυτοκίνητο οδηγεί την Βασίλισσα Άννα από τα Ανάκτορα Αθηνών στην Μητρόπολη. Μαζί της η μητέρα της, η πριγκίπισσα Μαργαρίτα των Βουρβώνων της Πάρμας, το γένος πριγκίπισσα της Δανίας. Η Άννα θα καμαρώσει την μέρα αυτή την 15χρονη κόρη της Μαργαρίτα στον ρόλο της δεσποινίδας των τιμών της νύφης.