Του Νίκου Παπακωνσταντίνου
Ο Laszlo, κατά την παραμονή του στην Αθήνα, την άνοιξη του 1914, φιλοτέχνησε και τρίτο πορτραίτο του Κωνσταντίνου!
Ήταν γνωστή η ύπαρξή του, ήταν όμως άγνωστο μέχρι πριν λίγες μέρες, ποιο ήταν, ποια ήταν η πορεία του και που βρίσκεται σήμερα. Τις τελευταίες μέρες αποσαφηνίστηκαν πολλά πράγματα, όχι όμως όλα. Ας το γνωρίσουμε λοιπόν.
Την παραπάνω φωτογραφία του πορτραίτου είχα βρει σε ελληνικό site πριν κάποιο καιρό. Δεν ανέφερε βέβαια ποιος ήταν ο καλλιτέχνης που το φιλοτέχνησε, ούτε τίποτα άλλο σχετικά. Από την τεχνοτροπία του, κάτι μου έλεγε ότι μπορεί να είναι το τρίτο, άγνωστο πορτραίτο του Κωνσταντίνου.
Το κοινοποίησα λοιπόν στον The Catalogue Raisonné of Work by Philip de Laszlo, θέτοντας το σχετικό ερώτημα. Αυθημερόν έλαβα την παρακάτω επιβεβαίωση και την φωτογραφία του πορτραίτου που και οι ίδιοι απέκτησαν πρόσφατα.
Είναι μια ερασιτεχνική φωτογραφία που οι σημερινοί ιδιοκτήτες του πίνακα έστειλαν.
Ας παρακολουθήσουμε ένα ιστορικό της πορείας του πίνακα, αυτά τα 102 χρόνια ζωής του, αραδιάζοντας τα πολύ λίγα στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας.
Μετά το πρώτο μεγαλόπρεπο πορτραίτο για το οποίο ο Κωνσταντίνος χρειάστηκε να ποζάρει επτά συνεχόμενες ημέρες από 14 Απριλίου μέχρι και 20 Απριλίου, και μετά την επιστροφή του από την Κέρκυρα, πόζαρε για το πορτραίτο που ασχολούμαστε σήμερα την τελευταία μέρα του Απριλίου και για το χαμένο πορτραίτο με το οποίο ασχοληθήκαμε στο προηγούμενο άρθρο, την 1η Μαΐου.
Στην φωτογραφία μας ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος με τον Philip de Laszlo και το τελειωμένο μεγαλόπρεπο πορτραίτο. Από την στολή που φορά ο Βασιλιάς συμπεραίνουμε ότι ήταν την μέρα που προσήλθε στο ατελιέ του ζωγράφου, στα Ανάκτορα της οδού Ηρώδου Αττικού, για να ποζάρει για το πορτραίτο που μας απασχολεί σήμερα.
Ο Βασιλιάς ποζάρισε φορώντας μόνο παράσημο τον Ταξιάρχη του Αριστείου Ανδρείας που είχε θεσμοθετηθεί το 1913 για ανδραγαθίες στο πεδίο της μάχης στους δυο Βαλκανικούς Πολέμους. Ο Ταξιάρχης είχε απονεμηθεί στον Κωνσταντίνο και στον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη.
Ο ζωγράφος περιγράφει το πορτραίτο ως «…fine study of him, head and shoulders…»
Μετά απ’ αυτό δεν γνωρίζουμε προς το παρόν τίποτα περισσότερο. Μπορεί να το απέκτησε ο Βασιλεύς, μπορεί όμως να παρέμεινε ιδιοκτησία του ζωγράφου, όπως και πολλά άλλα πορτραίτα. Επίσης δεν γνωρίζουμε τι πορεία είχε όλα αυτά τα χρόνια και ποιοι είναι οι σημερινοί ιδιοκτήτες του. Είναι από τα εγγόνια ή δισέγγονα του Κωνσταντίνου ή απλοί φιλότεχνοι που αγόρασαν ένα ωραίο έργο του μεγάλου Laszlo; Λόγοι ασφαλείας κάνουν τους σημερινούς ιδιοκτήτες πολύ επιφυλακτικούς. Από την άλλη μια επαγγελματική φωτογράφηση και μια καταχώρηση του πορτραίτου στον The Catalogue Raisonné κατοχυρώνει την γνησιότητα και εξασφαλίζει την αξία του έργου. Η απόλυτη εχεμύθεια είναι δεδομένη. Ποτέ δεν αναφέρουν στοιχεία που οι ιδιοκτήτες των έργων δεν θα ήθελαν να γίνουν γνωστά.
Την επόμενη φορά θα ασχοληθούμε, μετά την σημερινή αναβολή, με το πορτραίτο της Βασίλισσας Όλγας που ο ίδιος ο Laszlo θεωρούσε ότι είναι ένα από τα καλύτερα πορτραίτα του.
Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Παπακωνσταντίνου για την συνεργασία.