Του Ιωάννη Καστρινάκη
«Ο Βασιλεύς εις Κρήτην θα υψώση την σημαίαν εις Φιρκά», «Ο Βασιλεύς και ο Πρωθυπουργός εις Χανιά», «Η κάθοδος του Βασιλέως», είναι μερικοί από τους τίτλους που κατακλύζουν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων λίγες ώρες πριν την επίσημη τελετή της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Ήταν η 1η Δεκεμβρίου 1913, τέσσερις μήνες μετά τη λήξη των βαλκανικών πολέμων. Στην πόλη των Χανίων και συγκεκριμένα στο ενετικό λιμάνι συντελείται η πολυπόθητη ΕΝΩΣΙΣ της μεγαλονήσου με την μητέρα Ελλάδα. Εκείνο το ηλιόλουστο πρωινό της Κυριακής μοίρα του Ελληνικού Στόλου αγκυροβολεί έξω από το ιστορικό λιμένα. Στις 10:00 το πρωί ο βασιλεύς Κωνσταντίνος, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης αλλά και πολλοί αξιωματούχοι του ελληνικού κράτους αποβιβάζονται από το θωρηκτό Αβέρωφ στην αποβάθρα του λιμανιού «εν μέσω πανδαιμονίου κανονιοβολισμών θυέλλης ζητωκραυγών και συριγμάτων των σειρήνων των πλοίων». Εκεί τους υποδέχονται η πολιτική και θρησκευτική ηγεσία της Κρητικής Πολιτείας καθώς και πλήθος κόσμου που έχει κατακλύσει κάθε γωνιά πέριξ του λιμανιού. Μετά την υποδοχή και τους χαιρετισμούς σχηματίζεται πομπή όπου κατευθύνεται στο Μητροπολιτικό ναό των Χανίων, διακοσμημένο με βυζαντινά λάβαρα και θυρεούς. Εκεί τελείται πανηγυρική δοξολογία για την ένωση και εν συνεχεία ηγεσία και λαός διασχίζοντας την παραλιακή οδό αφίχθη στο δυτικό άκρο του λιμανιού, στο ιστορικό φρούριο Φιρκά. Μπροστά προηγείται η μπάντα της Κρητικής Χωροφυλακής η οποία παιανίζει στρατιωτικά εμβατήρια. Οι οικίες και τα δημόσια κτίρια σημαιοστολισμένα με ελληνικές σημαίες ενώ το λιμάνι διακοσμημένο με λάβαρα, αψίδες, μυρτιές και δάφνες συνθέτουν την πανηγυρική λαμπερή ατμόσφαιρα. Στο βορειοανατολικό άκρο του Φιρκά βρίσκεται ο ιστός όπου θα πραγματοποιηθεί η έπαρση της ελληνικής σημαίας. Μέσα σε συγκινησιακή φόρτιση ο δήμαρχος της πόλης παραδίδει την ελληνική σημαία στον βασιλιά Κωνσταντίνο. Αυτός με τη σειρά του σε ένδειξη σεβασμού και τιμής προς όλους τους αγωνιστές της λευτεριάς της Κρήτης καλεί δύο γηραιούς κρητικούς οπλαρχηγούς, τον Χατζή Μιχάλη Γιάνναρη 80 ετών και τον Αναγνώστη Μάντακα 97 ετών δίπλα του. Και οι τρεις μαζί υψώνουν την ελληνική σημαία σφραγίζοντας έτσι με τον πλέον επίσημο τρόπο την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Στο σημείο αυτό είναι τοποθετημένη μαρμάρινη πλάκα με την επιγραφή: «ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝ ΚΡΗΤΗ 1669-1913 ΗΤΟΙ 267 ΕΤΗ, 7 ΜΗΝΕΣ, 7 ΗΜΕΡΑΙ ΕΤΗ ΑΓΩΝΙΑΣ».
Tα Ελληνικά Ταχυδρομεία για να τιμήσουν την επέτειο αυτή, εκατό χρόνια μετά, στις 2 Δεκεμβρίου 1913 κυκλοφόρησαν μία σειρά γραμματοσήμων με τίτλο «ΕΘΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ 1913 ΜΕΡΟΣ Γ’ – 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» και αναμνηστική σφραγίδα. Οκτώ ανεπίσημοι φάκελοι πρώτης ημέρας κυκλοφορίας με σχετική εικονογράφηση για την επέτειο της ενσωμάτωσης παρουσιάζονται παρακάτω. Όλοι έχουν επικολλημένο το γραμματόσημο αξίας 0,72 ευρώ της εν λόγω σειράς που απεικονίζει το ιστορικό λιμάνι των Χανίων με τον φάρο και το φρούριο Φιρκά.
Εικόνα 1: Λιθογραφία «Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ» που απεικονίζει την Κρήτη με την μορφή μιας αλυσοδεμένης γυναίκας που σπάει τα δεσμά της.
Εικόνα 2: Η σημαία των Κρητικών επαναστατών που είναι η ελληνική σημαία όπου στη μέση με κόκκινα γράμματα αναγράφει ΕΝΩΣΙΣ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ.
Εικόνα 3: Καρτ ποστάλ εποχής όπου απεικονίζει την Κρήτη και από κάτω ελληνικές σημαίες χιαστί.
Εικόνα 4: Καρτ ποστάλ εποχής που απεικονίζει σύνθεση του χάρτη της Κρήτης όπου στο κέντρο στέκεται μια γυναίκα με ελληνική σημαία ενώ στις δύο άνω γωνίες βρίσκονται τα πορτραίτα των βασιλέων Γεωργίου Α’ και Κωνσταντίνου Α’.
Εικόνα 5: Καρτ ποστάλ εποχής που απεικονίζει την ύψωση της ελληνικής σημαίας στο φρούριο Φιρκά.
Εικόνα 6: Καρτ ποστάλ εποχής που απεικονίζει τον βασιλιά Κωνσταντίνο κατελθόντα του πυργίσκου του φρουρίου Φιρκά μετά την έπαρση της ελληνικής σημαίας.
Εικόνα 7: Καρτ ποστάλ εποχής που απεικονίζει τον βασιλιά Κωνσταντίνο και τους επισήμους έξωθεν του φρουρίου Φιρκά.
Εικόνα 8: Καρτ ποστάλ εποχής που απεικονίζει την μαρμάρινη πλάκα που βρίσκεται τοποθετημένη στο φρούριο Φιρκά και αναγράφει: ΕΘΝΙΚΗ ΣΗΜΑΙΑ ΗΨΩΘΗ ΕΝΤΑΥΘΑ ΕΙΣ ΤΟ ΔΙΗΝΕΚΕΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΜΑΝΤΑΚΑ ΠΑΤΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΑΝΤΩΝ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΗΝ 1ΗΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1913 Α.Μ. ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΙΒ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΝΑΥΑΡΧΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΚΥΔΩΝΙΑΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝΝΑΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΕΠΙΖΩΝΤΩΝ ΟΠΛΑΡΧΗΓΩΝ.
Οι φωτογραφίες είναι από την προσωπική συλλογή του Ιωάννη Καστρινάκη τον οποίον ευχαριστούμε θερμά για την παραχώρηση και την συνεργασία.