Παλαιό Ηράκλειο Αττικής. Βρισκόμαστε στο προάστιο αυτό της Αθήνας, στην Πλατεία Μανδηλαρά, κάτω από τον σταθμό του ηλεκτρικού, όπου την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα (1832 – 1862), υπήρξε τόπος διαμονής πολλών Βαυαρών που ζούσαν στην Ελλάδα εκείνη την εποχή. Είχαν δε αναπτύξει την κοινότητά τους γύρω από την καθολική εκκλησία, Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής. Πριν από περίπου 182 έτη, οι δύο λαοί, Έλληνες και Βαυαροί είχαν, ιστορική αδεία, αναπτύξει στενούς δεσμούς και ήταν αυτοί που ίδρυσαν ουσιαστικά το Ηράκλειο (ή Αράκλι) ως Στρατιωτική Αποικία το 1837.
Επιμέλεια: Ανδρέας Μέγκος
Πορτραίτο του Όθωνα (1833). Έργο του Γιόζεφ Καρλ Στίλερ. Λάδι σε καμβά – 71.5 x 58.3 cm.
Πρόκειται για τους απογόνους των περίπου 40 Βαυαρών αυλικών, στρατιωτών, τεχνιτών και αγροτών που ήρθαν στην Αθήνα με τον Όθωνα και εγκαταστάθηκαν το 1837 στην περιοχή, οι οποίοι δημιούργησαν οικογένειες και σταδιακά εξελληνίστηκαν. Επίκεντρο του συνοικισμού ήταν το επονομαζόμενο σήμερα Παλαιό Ηράκλειο όπου οι σημερινοί Ελληνοβαυαροί διατηρούν το καθολικό δόγμα και τα βαυαρικά ονόματά τους. Πολλοί δεν το γνωρίζουν, αλλά η περιοχή αποτελεί το «λίκνο» του καθολικισμού στην Αττική, έδρα ενορίας, έχει μονές, σχολεία, και το μοναδικό καθολικό κοιμητήριο.
Ο Ιερός Ναός Αγίου Λουκά Ευαγγελιστή σήμερα.
Γιατί όμως στο Παλαιό Ηράκλειο; Σύμφωνα με τα θρυλούμενα, όταν ο Οθωνας εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1834, αναζήτησε μια περιοχή για την εξοχική του κατοικία και την εγκατάσταση των οικογενειών της συνοδείας του. Η μέθοδος επιλογής έχει ενδιαφέρον. Λέγεται ότι διέταξε τους αυλικούς του να σφάξουν αρνιά και να τα κρεμάσουν σε δέντρα σε διάφορες περιοχές της Αττικής. Θα επέλεγε εκείνη όπου το αρνί θα σάπιζε αργότερα, αφού εκεί θα είχε λιγότερη υγρασία και γενικά καλύτερο κλίμα.
Μετά την έξωση του Όθωνα πολλοί Βαυαροί παρέμειναν στην Ελλάδα συνεχίζοντας τη ζωή τους σαν Έλληνες πολίτες. Πολλοί από αυτούς πολέμησαν και έχασαν τη ζωή τους υπερασπιζόμενοι τα Ελληνικά δίκαια είτε στους Βαλκανικούς και τη Μικρασία, είτε στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Κάποιοι αναφέρονται στο ηρώο που υπάρχει σε πλατεία έξω από τον Άγιο Λουκά.
Τελικά, τα αρνιά σάπισαν με μεγαλύτερη καθυστέρηση στην Πλατεία Όθωνος του Ηρακλείου (που μετονομάστηκε Πλατεία Μανδηλαρά). Ετσι, το 1837, ο Οθωνας ιδρύει τη Βαυαρική Στρατιωτική Αποικία Ηρακλείου, με πρώτο διοικητή της τον Χριστόφορο Νέζερ, παππού του μεγάλου ηθοποιού. Εκεί εγκαθίστανται περί τα 33 άτομα, αυλικοί και μισθοφόροι, η μαγιά της σημερινής κοινότητας.
«Η άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο» (1835). Έργο του Peter von Hess. Λάδι σε καμβά – 269 χ 415 cm. Ο πίνακας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί περιλαμβάνει ολόκληρη σειρά πορτραίτων ηρώων της Επαναστάσεως, οι οποίοι παρέστησαν στην υποδοχή του Όθωνα.
Οι νεοφερμένοι του Όθωνα έλαβαν σπίτια και κλήρους έκτασης 40-42 στρεμμάτων που ανήκαν πριν σε Οθωμανούς αγάδες. Ασχολήθηκαν οι περισσότεροι με τα αγροτικά – είχαν κιόλας διαπιστώσει οι πρακτικοί τους εμπειρογνώμονες ότι το Ηράκλειο είχε όχι μόνο εύφορα εδάφη αλλά και το καλύτερο μικροκλίμα στην Αττική.
Το Walhalla, που έχτισε ο Λουδοβίκος Α’ της Βαυαρίας, στην κοιλάδα του Δούναβη, είναι μια ακριβής απομίμηση του Παρθενώνα.
Αγάπησαν τη νέα τους πατρίδα, που στη Βαυαρία οι μορφωμένοι ειδικά πολύ εκτιμούσαν ήδη από τον καιρό του αρχαιολάτρη και φιλέλληνα βασιλιά της Βαυαρίας, Λουδοβίκο Α′ (πατέρας του βασιλιά Όθωνα), ο οποίος μέχρι πιστό αντίγραφο του Παρθενώνα είχε αναγείρει στο Ρέγκενσμπουργκ, στην καρδιά της Βαυαρίας.
Βασιλιάς Λουδοβίκος Α’ της Βαυαράις (1826). Έργο του Γιόζεφ Καρλ Στίλερ. Λάδι σε καμβά – 244 x 171 cm.
Γρήγορα έγιναν ένα με τους γηγενείς, διατηρώντας οι περισσότεροι ως μόνο τους σχεδόν διακριτό σημείο το καθολικό θρήσκευμα. Αρκετοί έδιναν για να τιμήσουν τον τόπο αρχαιοπρεπή ονόματα στα παιδιά τους ή απλοποιούσαν επί το ελληνικότερο τα επώνυμά τους.
Η αγιογραφία πάνω από το ιερό του Αγίου Λουκά, έργο Γερμανίδας ζωγράφου, απεικονίζει τον Ευαγγελιστή με το σύμβολό του, τον ταύρο, να συγγράφει με φόντο την Ακρόπολη στο βάθος όπως φαινόταν τότε από εκείνο το σημείο. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν
Ο καθολικός ναός του Αγ. Λουκά του Ευαγγελιστή άρχισε να χτίζεται το 1842, με χρηματοδότηση του πατέρα του Οθωνα, βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α′. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1845, οπότε και έγινε ο δεύτερος καθολικός ναός που λειτούργησε στην Αττική (ο πρώτος είχε κτιστεί στον Πειραιά το 1839 από Συριανούς).
Στο προαύλιο του ναού υπάρχει η προτομή του βασιλιά Όθωνα, φιλοτεχνημένη από το γλύπτη Γεώργιο Μαλτέζο η οποία δωρίθηκε από την κυρία Paola Huber. Ίσως η μοναδική υπαίθρια προτομή του Όθωνα που έχει απομείνει στην Αττική. Τα αποκαλυπτήρια της έγιναν στις 16 Ιουνίου του 1968. Πολύ κοντά βρίσκεται και το καθολικό νεκροταφείο του Ηρακλείου. Το παλαιότερο και πλέον λιτό μνήμα είναι αυτό του Γεωργ. Ι. Φιξ, πατέρα του Ι. Φιξ, του πρώτου ζυθοποιού της Ελλάδας.
Το 1862 η «αποικία» μετρούσε περίπου 70 κατοίκους, ωστόσο με την εκθρόνιση του Οθωνα άρχισε να φυλλορροεί. Οι παλαιότεροι λένε ότι προκειμένου να μην εγκαταλειφθεί εντελώς ο οικισμός, ξεκίνησαν τα προξενιά με καθολικές κοπέλες της Σύρου. Τις επόμενες δεκαετίες εγκαθίστανται στο Ηράκλειο πολλές οικογένειες Ελληνοκαθολικών.
Σήμερα, περισσότερο απ′ όλα, την ένδοξη εποχή θυμίζει το κτήμα Φιξ, μια κατάφυτη έκταση 27 στρεμμάτων, όπου βρισκόταν η εξοχική κατοικία της οικογενείας, κτίσμα 600 τ.μ. νεοκλασικής – εκλεκτιστικής αρχιτεκτονικής, κτισμένο μεταξύ 1920 – 1930. Η δημοτική αρχή βρίσκεται σε επαφές με την οικογένεια για την απαλλοτρίωση του.
Ο βασιλιάς Όθωνας, πολύ σύντομα μετά την έξωσή του (1862), πέθανε το 1867 και είναι ενταφιασμένος μαζί με την σύζυγο του, βασίλισσα Αμαλία στον οικογενειακό τάφο της βαυαρικής δυναστείας, στην εκκλησία Theatinerkirche, στο κέντρο του Μονάχου. Στις δυο σαρκοφάγους το όνομά και ο τίτλος τους αναγράφονται στα Ελληνικά.
Πηγή: palmografos.com / glypto.wordpress.com
Share On Facebook
Tweet It
