«Κυριακή της Ορθοδοξίας» στο παρεκκλήσιο των Βασιλικών Ανακτόρων Τατοΐου

Σήμερα εορτάζει η Ορθοδοξία. Η «Κυριακή της Ορθοδοξίας» αποτελεί ιδιαίτερη χριστιανική θριαμβική εορτή, διότι εορτάζουμε την ανάμνηση του κορυφαίου γεγονότος της εκκλησιαστικής μας ιστορίας, της αναστηλώσεως των ιερών εικόνων στη Βασιλεύουσα (το 842 μ.Χ) χάρις στην αποφασιστική συμβολή της Αυτοκράτειρας και μετέπειτα Αγίας Θεοδώρας, συζύγου του Αυτοκράτορα Θεοφίλου (840 – 843 μ.Χ) και έτσι, έπαψε η μεγάλη εικονομαχική έριδα, η οποία συντάραξε κυριολεκτικά την Εκκλησία μας για περισσότερα από εκατό χρόνια. Στη Κωνσταντινούπολη, η αναστήλωση των εικόνων, εορτάσθηκε το έτος εκείνο με λαμπρό πανηγυρισμό και λιτανεία με μεγάλη πομπή.

Επιμέλεια: Ανδρέας Μέγκος

Έτσι σε ανάμνηση εκείνου του θριάμβου της Ορθοδοξίας κάθε χρόνο επαναλαμβάνονταν στη Κωνσταντινούπολη και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η τελετή αυτή κατά τον ακόλουθο τρόπο: Ο κλήρος (ενδημούντες και παρεπιδημούντες) μαζί με τους μοναχούς που πρωτοστάτησαν στους αγώνες υπέρ των εικόνων τελούσαν «πανήχιον υμνολογίαν» στον Ιερό Ναό της Θεοτόκου των Βλαχερνών στο τέλος της οποίας ακολουθούσε λαμπρή λιτανεία στη Μεγάλη Εκκλησία όπου παρίστατο ο Αυτοκράτορας. Σήμερα σε ανάμνηση της αναστήλωσης των εικόνων, εορτάζεται σε όλες τους χριστιανικούς ναούς η «Κυριακή της Ορθοδοξίας» όπου κατά τη λειτουργία αναγιγνώσκεται με ιδιαίτερη έμφαση περικοπή εκ της προς Εβραίους επιστολής (ια’:24-26, και 32-40) όπου εκτίθενται οι αγώνες των αγίων ανδρών της Παλαιάς Διαθήκης υπέρ της πίστεως, καθώς επίσης και περικοπή από το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο (α’ 40 κ.έ.) όπου ιστορείται η κλήση του Φιλίππου και Ναθαναήλ που ομολόγησαν τον Ιησού Χριστό ως υιόν του Θεού «Ραββί, σύ εί ο υιός του Θεού, σύ εί ο Βασιλεύς του Ισραήλ».

Ιδιαίτερα στην Ελλάδα από Βασιλείας του Γεωργίου του Α′ καθιερώθηκε την Κυριακή της Ορθοδοξίας να προσέρχεται ο Βασιλεύς στη Μητρόπολη Αθηνών όπου και να απαγγέλλει παρά το Δεσποτικό το “Σύμβολο της Πίστεως”. Το αυτοκρατορικό αυτό έθιμο, έφθασε μέχρι των ημερών μας επί Βασιλέως Κωνσταντίνου Β′ και μετά την μεταπολίτευση συνεχίζεται από τον εκάστοτε πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Στο παραπάνω βίντεο η καθιερωμένη από το 1958 Διορθόδοξη Θεία Λειτουργία στο παρεκκλήσιο των Βασιλικών Ανακτόρων του Τατοΐου για τον εορτασμό της Κυριακής της Ορθοδοξίας στις 19 Μαρτίου 1967. Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος, η Πριγκίπισσα Ειρήνη και άλλοι επίσημοι παρακολουθούν τη διορθόδοξη Θεία Λειτουργία, η οποία τελείται χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χρυσοστόμου. Η ημέρα αυτή είχε πανορθόδοξο χαρακτήρα, διότι ο Κωνσταντίνος ήταν ο μοναδικός εν ενεργεία ορθόδοξος βασιλιάς.

Με αφορμή τη σημερινή ημέρα και τις Άγιες ημέρες πλησιάζοντας το Πάσχα παρουσιάζουμε παρακάτω το ευλαβικό θρησκευτικό κλίμα στα ανάκτορα του Βασιλιά Παύλου Α′ κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

Νηστεία της Μεγάλη Τεσσαρακοστής: Τις πρώτες 3 ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Βασιλική Οικογένεια κατέλυε μόνο ωμά φρούτα και λαχανικά και κοινωνούσε τα Άχραντα Μυστήρια το απόγευμα της Καθαράς Τετάρτης στην πρώτη Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία που τελούνταν στο βασιλικό Παρεκκλήσιο. Καθ′ όλη την διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τηρούνταν αυστηρώς η νηστεία μέσα στο Παλάτι, στοιχείο που το μεταβίβασε ο Παύλος και στα υπόλοιπα μέλη της οικογενείας του.

Ο Βασιλιάς αγαπούσε εντελώς ξεχωριστά τις ακολουθίες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και ακόμα περισσότερο τις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας και απ′ αυτές πάλι τα «Δώδεκα Ευαγγέλια» με επικεφαλής το πρώτο από τα Δώδεκα. Αγαπούσε πολύ αυτήν την περικοπή επειδή περίληψη όλου του μηνύματος του Κυρίου. Κανόνιζε πριν από μήνες, έτσι τις υποχρεώσεις του, ώστε να βρίσκεται στην Αθήνα και να είναι ελεύθερος στις ώρες των ακολουθιών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, και μάλιστα της πρώτης και της τελευταίας εβδομάδος, για να μην λείψει ούτε και από μία. Πρωί και βράδυ, όλες τις μέρες αυτών των δύο εβδομάδων, καθώς και το πρωί κάθε Τετάρτης και το πρωί και το βράδυ κάθε Παρασκευής, σ′ όλη την διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, πρώτος έμπαινε στο Παρεκκλήσιο της Αναστάσεως και πίσω του, κατά ιεραρχική σειρά, τα υπόλοιπα μέλη της βασιλικής οικογένειας για να συμμετάσχουν στις Προηγιασμένες Λειτουργίες και τους Χαιρετισμούς της Θεοτόκου.

Ο Παύλος γνώριζε σχεδόν απ′ έξω τις περισσότερες ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας και έδειχνε ιδιαίτερη προσοχή στο καθιερωμένο για το Παλάτι Τυπικό. Επί παραδείγματι, σε μία ακολουθία του Μεγάλου Αποδείπνου, ο π. Ιερώνυμος από λησμοσύνη παρέλειψε να πει μία ευχή. Μετά το πέρας της ακολουθίας, ο Βασιλιάς συνάντησε τον Αρχιμανδρίτη στο σαλόνι και τον ρώτησε «Πάτερ Ιερώνυμε, γιατί απόψε παραλείψατε να πείτε το «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου»»; Θεωρούσε αυτονόητη για κάθε Ορθόδοξο Χριστιανό την ενημερότητα στην πνευματική μας ζωή και απορούσε γιατί υπάρχουν πρόσωπα που δεν είχαν ιδέα απ΄ αυτά τα ζητήματα!