Το πριγκιπικό ζεύγος Νικολάου και Ελένης παρακολούθησε με αλληλεγγύη και αυταπάρνηση την πολιτική διένεξη μεταξύ Βενιζέλου και βασιλέως Κωνσταντίνου, τον οποίον και ακολούθησαν στην εξορία τον Ιούνιο 1917 μαζί με όλα τα άλλα μέλη της οικογένειας πλην του πρίγκιπος Αλεξάνδρου που έγινε βασιλιάς στην θέση του πατέρα του. Πρώτος απ΄όλους ανεχώρησε ο πρίγκιπας Νικόλαος με την οικογένειά του και αφού έμειναν ένα σύντομο χρονικό διάστημα στο Σαιν Μόριτς της Ελβετίας, μετά εγκαταστάθηκαν στην Λοζάννη. Εκείνη την περίοδο το εκεί αγγλικό προξενείο υποχρέωσε την Αγγλίδα παιδαγωγό των μικρών πριγκιπισσών να αναχωρήσει στην Αγγλία για να μην είναι πλέον στην υπηρεσία «εχθρών της Αγγλίας». Οι βρετανικές προξενικές αρχές την απείλησαν πως αν δεν υπάκουε στις υποδείξεις τους θα της αφαιρούσαν το αγγλικό της διαβατήριο. Το πριγκιπικό ζεύγος της συνέστησε να φύγει για να μην δεχτεί άλλες ενοχλήσεις. Η ξαφνική αναχώρηση της κυρίας Φοξ που πρόσεχε τις τρεις πριγκίπισσες από μωρά, στεναχώρησε πολύ στην οικογένεια και ιδιαιτέρως τις μικρές πριγκίπισσες οι οποίες δεν μπορούσαν να καταλάβουν τον λόγο της ξαφνικής αποχώρησής της. Πολλά χρόνια αργότερα η κυρία Φοξ θα προσέφερε τις υπηρεσίες της στα τρία παιδιά της Μαρίνας, δούκισσας του Κεντ.
Οι πριγκίπισσες Όλγα, Ελισάβετ και Μαρίνα με την αγαπημένη τους παιδαγωγό Μις Φοξ.
Στην διάρκεια της παραμονής της στην Ελβετία η πριγκίπισσα Ελένη πληροφορήθηκε την επικράτηση των Μπολσεβίκων στην Ρωσία και το τραγικό τέλος της Αυτοκρατορικής Οικογένειας. Ευτυχώς η μητέρα της, μεγάλη δούκισσα Μαρία, είχε την τύχη να σωθεί και κατέφυγε μετά από πολλές περιπέτειες στην Ελβετία όπου συνάντησε και την κόρη της. Το μόνο που μπόρεσε να διασώσει χάρη στην πολύτιμη βοήθεια ενός Άγγλου διπλωμάτη, ήσαν τα κοσμήματά της, η ρευστοποίηση των οποίων στήριξε οικονομικώς και τα τέσσερα παιδιά της στα δύσκολα οικονομικώς χρόνια που ακολούθησαν. Ένα διάδημα πωλήθηκε το 1921 από το ζεύγος Νικολάου- Ελένης στην βασίλισσα Μαίρη του Ηνωμένου Βασιλείου και είναι ένα από τα πιο αγαπημένα κοσμήματα της βασίλισσας Ελισάβετ. Λόγω των άσχημων συνθηκών που βίωσε στο ταξίδι διαφυγής της από την Ρωσία, η μεγάλη δούκισσα Μαρία απεβίωσε μετά από λίγες εβδομάδες, έχοντας ευτυχώς την παρουσία και των τεσσάρων παιδιών της, τις τελευταίες στιγμές της ζωής της.
Το διάδημα της μεγάλης δούκισσας Μαρίας της Ρωσίας που αγόρασε η βασίλισσα Μαίρη της Αγγλίας και είναι γνωστό ως «Vladimir tiara»
Ένα μικρό φωτεινό διάλειμμα στη ζωή τους ήταν η επάνοδός τους στην Ελλάδα μετά τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, τις οποίες έχασε ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Μοναρχία αποκαταστάθηκε. Δυστυχώς το διάλειμμα αυτό κράτησε λιγότερο από δύο χρόνια. Τον Σεπτέμβριο 1922 ο Κωνσταντίνος αναγκάστηκε να παραιτηθεί του θρόνου υπέρ του γιου του Γεωργίου και να αναχωρήσει οριστικώς από την Ελλάδα. Πέθανε στο Παλέρμο της Σικελίας στις 11 Ιανουαρίου 1922. Από την άνοιξη του 1922 η πριγκίπισσα Νικολάου με τις κόρες της είχε εγκατασταθεί στο Παρίσι. Τις συνάντησε ο πρίγκιπας Νικόλαος λίγους μήνες αργότερα. Η Ελένη αφιερώθηκε στο ίδρυμα του Σαιν Ζερμαίν αν Λαι. Σκοπός του ήταν η περίθαλψη και η πλήρης φροντίδα απόρων παιδιών από την Ρωσία. Ο πρίγκιπας Νικόλαος ασχολήθηκε με την ζωγραφική για να στηρίξει οικονομικώς την οικογένειά του.
Στην αργυρή επέτειο των γάμων τους – 29 Αυγούστου 1927- με τον ανηψιό τους, βασιλιά Γεώργιο Β΄
Την πίκρα δεκατεσσάρων ετών εξορίας, στο διάστημα του οποίου εκτός από τον βασιλιά Κωνσταντίνο, πέθαναν και οι Βασίλισσες Σοφία και Όλγα, «γλύκαναν» οι γάμοι των τριών πριγκιπισσών, Όλγας, Ελισάβετ και Μαρίνας. Πρώτη παντρεύτηκε η πριγκίπισσα Όλγα με τον πρίγκιπα Παύλο της Γιουγκοσλαβίας. Αρχικά η πρωτότοκη κόρη της πριγκίπισσας Ελένης είχε αρραβωνιαστεί με τον διάδοχο του θρόνου της Δανίας, Φρειδερίκο (τον πατέρα της βασίλισσας Άννας Μαρίας). Οι αρραβώνες αυτοί διαλύθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Ο γάμος της Όλγας τελέστηκε με κάθε λαμπρότητα στο Βελιγράδι, λίγους μήνες πριν ανακηρυχθεί στην Ελλάδα η αβασίλευτος Δημοκρατία. Κάθε χρόνο σε τακτά χρονικά διαστήματα επισκέπτονταν την οικογένεια της αδερφής τους στην θερινή της κατοικία στο Μπλεντ. Εκεί γνώρισε η Ελισάβετ τον μέλλοντα σύζυγό της, κόμητα Καρλ Τεοντόρ του Τόερρινγκ – Γιέτενμπαχ. Ο πρίγκιπας Παύλος της Γιουγκοσλαβίας είχε στενούς δεσμούς με την βασιλική οικογένεια της Αγγλίας. Ήταν πολύ καλός φίλος με τον δούκα του Κεντ, τριτότοκο γιό του βασιλέως Γεωργίου 5ου και και αδερφού του βασιλέως Εδουάρδου 8ου και Γεωργίου 6ου. Η πριγκίπισσα Μαρίνα τον πρωτοσυνάντησε στην Αγγλία όπου μετέβη συνοδεύοντας την αδερφή της Όλγα. Κατά την διάρκεια φιλοξενίας του δούκα στο Μπλεντ της Γιουγκοσλαβίας, ερωτεύτηκε κεραυνοβόλως την Μαρίνα και την ζήτησε αμέσως σε γάμο. Η πριγκίπισσα Ελένη αγνοώντας το γεγονός ότι τόσο η πατρική της οικογένεια όσο και αυτή του άνδρα της ήταν έκπτωτες από τις χώρες τους, επέμενε να τοποθετηθεί δίπλα στο όνομά της στα προσκλητήρια του γάμου ο τίτλος «αυτοκρατορική και βασιλική υψηλότητα» κάτι που την τοποθετούσε σε ανώτερη θέση από αυτή του πατέρα του γαμπρού και βασιλιά της Αγγλίας. – «Αυτή η γυναίκα να μην ξαναπατήσει το πόδι της εδώ» φημολογείται πως φώναξε εξοργισμένος ο βασιλιάς Γεώργιος Ε΄ και πράγματι η Ελένη όσο ζούσε ο πεθερός της κόρης της, δεν ξανάγινε δεκτή στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ. Ο γάμος της πριγκίπισσας Μαρίνας το 1934 με Άγγλο πρίγκιπα σε συνδυασμό με την επικράτηση του Λαϊκού κόμματος στην Ελλάδα που ήταν υπέρ της Βασιλευομένης Δημοκρατίας, δημιούργησαν την εντύπωση πως η παλινόρθωση της Μοναρχίας δεν θα αργούσε. Η εύνοια της Μεγάλης Βρετανίας και Γιουγκοσλαβίας υπέρ της αποκατάστασης του βασιλικού θεσμού στην Ελλάδα, συνέτειναν ώστε να επανέλθει στον θρόνο ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄(25 Νοεμβρίου 1935).
Η επιστροφή στην Ελλάδα δεν ήταν το τέλος αλλά η αρχή νέων δοκιμασιών για την πριγκίπισσα Ελένη. Ο σύζυγός της μετά από σύντομη ασθένεια και ένα μήνα ακριβώς μετά τους γάμους (9-1-1938) του διαδόχου Παύλου με την πριγκίπισσα Φρειδερίκη του Ανοβέρου, πέθανε (8-2-1938).
Το ζεύγος Νικολάου – Ελένης στην Αθήνα το 1937.
Μετά ήρθε ο πόλεμος. Το ένα της παιδί, η πριγκίπισσα Ελισάβετ, βρέθηκε με την πλευρά των εχθρών της Ελλάδος. Το άλλο, η Μαρίνα με την παράταξη των συμμάχων. Η τρίτη της κόρη, η πριγκίπισσα Όλγα, ακολούθησε την τύχη του συζύγου της, ο οποίος ως αντιβασιλέας της Γιουγκοσλαβίας οδήγησε την χώρα του στην πλευρά του Άξονος. Μετά την επανάσταση του Μαρτίου 1941 κατέφυγε στην Αθήνα, στο σπίτι της πριγκίπισσας Ελένης στο Ψυχικό. Δεν παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παραδόθηκε στους Άγγλους, οι οποίοι τον μετέφεραν στην Κένυα όπου ήταν κάτω από αυστηρή επιτήρηση σε όλη την διάρκεια του πολέμου.
Όταν τα στρατεύματα του Άξονος κατέλαβαν την Ελλάδα, η πριγκίπισσα Ελένη θεώρησε πως ήταν μεγάλης ηλικίας για να υποστεί μία ακόμη φορά την ταλαιπωρία μιας εξορίας. Αρνήθηκε να ακολουθήσει την Βασιλική Οικογένεια και παρέμεινε στο Ψυχικό, στην οικία Μιχαλακοπούλου, την οποία είχε ενοικιάσει μετά τον θάνατο του συζύγου της. Εδέχθη όλες τις στερήσεις της κατοχής με εγκαρτέρηση και υπομονή. Υποστήριξε τον Ελβετικό και Σουηδικό Ερυθρό Σταυρό και το κίνημα της αντιστάσεως. Η οργάνωση της αντιστάσεως της οποίας ήταν επικεφαλής ο Στρατάρχης Παπάγος βρήκε την πρόθυμη και θερμή συμπαράσταση της πριγκίπισσας Ελένης.
Ο δούκας του Κεντ, σύζυγος της πριγκίπισσας Μαρίνας, με τον πρωτότοκο γιό του Έντουαρντ.
Και ενώ ζούσε μέσα στην αγωνία και τις στερήσεις, πληροφορήθηκε τον ξαφνικό θάνατο του συζύγου της κόρης της Μαρίνας. Στις 25 Αυγούστου 1942 ο δούκας του Κεντ σκοτώθηκε σε αεροπορικό ατύχημα. Σε ηλικία 36 ετών η κόρη της Μαρίνα έμεινε χήρα με τρία μικρά παιδιά. Το τρίτο της παιδί, ο πρίγκιπας Μιχαήλ, ήταν μόνο λίγων εβδομάδων. Τα πλήγματα της μοίρας δεν σταμάτησαν. Το 1947 πέθανε ο ανιψιός της, βασιλιάς Γεώργιος Β,’ ενώ οκτώ χρόνια αργότερα έχασε την δεύτερη κόρη της Ελισάβετ από σοβαρή ασθένεια.
Η πριγκίπισσα Ελισάβετ με τον σύζυγό της Καρλ Τεοντόρ και το πρώτο τους παιδί, τον γιό τους, Χανς Βέιτ το 1935.
Σίγουρα το χρυσόψαρο αγνοούσε πως τύχαινε της απόλυτης προσοχής μιας βασίλισσας και μιας μεγάλης δούκισσας!!
Η πριγκίπισσα Ελένη συνδέθηκε στενά με την πριγκίπισσα διαδόχου Φρειδερίκη. Την δίδαξε πως να συμπεριφέρεται δημοσίως, δηλαδή να υποτάσσει τα προσωπικά της συναισθήματα και ποτέ να μην τα εκδηλώνει στον κόσμο. Της άφησε δε μετά τον θάνατό της και κάποια προσωπικά της κοσμήματα. Η πριγκίπισσα Αλίκη δεν ενημερώθηκε για τον θάνατο της Ελένης εγκαίρως. Θύμωσε πολύ όταν τον πληροφορήθηκε καθυστερημένα. Στα νιάτα τους η Μεγάλη Δούκισσα Ελένη της Ρωσίας, αυτοκρατορική και βασιλική υψηλότητα, έδειχνε την ανωτερότητα της καταγωγής της με πολλούς τρόπους. Την σύζυγο του πρίγκιπα Ανδρέα, πριγκίπισσα Αλίκη του Μπάττενμπεργκ, ως απόγονο ενός μοργανατικού γάμου από την πλευρά του πατέρα της, την θεωρούσε πολύ κατωτέρα της. Το ίδιο και την Μαρία Βοναπάρτη, απόγονο ενός Κορσικανού που «πρόσφατα» απέκτησε έναν τίτλο ευγενείας από τον εαυτό του (Μέγας Ναπολέων). Η Ελένη ήταν μέχρι το θάνατό της μια γνήσια Ρομανώφ. Όπως όλοι οι Ρομανώφ που είχαν την τύχη να επιζήσουν από τις εκτελέσεις των Μπολσεβίκων και κατέφυγαν εξόριστοι σε όλο τον κόσμο, αντιμετώπισε με μεγάλη αξιοπρέπεια τις αντιξοότητες της ζωής της. ‘Όπως η μητέρα της , το ίδιο και αυτή φιλοδοξούσε να παντρέψει τα «κορίτσια της» με βασιλείς….. Το κατόρθωσε η παρακατιανή της, η Αλίκη του Μπάττενμπεργκ…. Ο γιος της Αλίκης, ο πρίγκιπας Φίλιππος, παντρεύτηκε την μέλλουσα βασίλισσα της Αγγλίας το 1947. Και η άλλη νεόπλουτη και νεότιτλη κουνιάδα της, η πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη, ήταν αυτή που την στήριξε οικονομικώς και την φιλοξένησε οικογενειακώς στο μέγαρο της στο Παρίσι…
Το διάστημα που μεσολάβησε από την απελευθέρωση μέχρι τον θάνατό της ήταν μία αγαπημένη παρουσία στην αριστοκρατική κοινωνία των Αθηνών. Όπως στους περισσότερους Ρομανώφ της άρεσε ο πνευματισμός. Η Ελένη Χέλμη-Μαρκεζίνη μας αναφέρει στο βιβλίο της «Ευτυχισμένα χρόνια»: «Από παλιά λευκώματα με φωτογραφίες ξαναξεσκονίζω τη μνήμη μου στο χρόνο και βρίσκω μία άλλη τακτική επισκέπτρια και μεγάλη φίλη του πατέρα μου, την πριγκίπισσα Ελένη του Νικολάου. Συνεδέοντο από παλιά και μαζί με το ζεύγος Σερπιέρη επεδίδοντο στο «τραπεζάκι» λόγω της αγάπης της Πριγκιπίσσης για τον πνευματισμό. Το «τραπεζάκι» είναι γνωστό σε πολλούς ως «πνευματικό» παιχνίδι! Μαζεύονται όλοι οι συμμετέχοντες γύρω από ένα τραπέζι, κατά προτίμηση στρογγυλό, και ακουμπούν επάνω τις παλάμες τους. Κάποιος από την συντροφιά με έφεση στον πνευματισμό καλεί ένα πνεύμα. Αν εκείνο θέλει να έλθει σε επαφή, το τραπέζι αρχίζει τους κραδασμούς. Ανάλογα με τον ρυθμό και την συχνότητά τους, σχηματίζονται φράσεις και νοήματα, δίνοντας έτσι απαντήσεις στα ερωτήματα που ετέθησαν.»
Η πριγκίπισσα Νικολάου καθιστή δεξιά με τον Παύλο και την Φρειδερίκη και τα παιδιά τους, σε γάμο μέλους στενής φιλικής τους οικογένειας το 1956.
Η πριγκίπισσα Νικολάου με τον βασιλιά Παύλο προσέρχονται στην δεξίωση που παρέθεσε ο Τούρκος Πρόεδρος Τζελάλ Μπαγιάρ στην διάρκεια της επισήμου επισκέψεώς του στην Ελλάδα, τον Νοέμβριο 1952. Πίσω διακρίνονται η Μαρίνα, δούκισσα του Κεντ και η μαγκραβίνη Θεοδώρα της Βάδης (κόρη της Αλίκης και του Ανδρέα).
Η μεγάλη δούκισσα Ελένη της Ρωσίας βρίσκεται θαμμένη στο νεκροταφείο του Τατοΐου δίπλα στον αγαπημένο της σύζυγο. Αντιμετώπισε κάθε δυσκολία και κάθε χαρά ως πριγκίπισσα, ως κυρία, ως αρχόντισσα.
Η συννυφάδα της Μαρία Βοναπάρτη, σχολιάζοντας το θάνατό της έγραψε:»Η συννυφάδα μου Έλεν, μεγάλη δούκισσα της Ρωσίας, χήρα του κουνιάδου μου Νικολάου, πέθανε πρόσφατα από καρδιακή προσβολή, χωρίς καμία αμφιβολία περιτριγυρισμένη από παπάδες και εικόνες. Καθένας πεθαίνει όπως έχει ζήσει.»
Η Μαρία Βοναπάρτη ξέχασε να προσθέσει πως η μεγάλη δούκισσα ήταν περιτριγυρισμένη και από τις πολλές γάτες της που λάτρευε. Και όπως μας πληροφόρησε σε μία από τις εξαιρετικές του ξεναγήσεις ο Πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του Τατοΐου, Βασίλης Κουτσαβλής, οι γάτες σήμερα του Ψυχικού είναι όλες «αυτοκρατορικές»!!!
Υ.Γ. Οι μεγάλες δούκισσες της Ρωσίας δεν έχαναν τον τίτλο τους μετά τον γάμο τους παρά μόνον αν παντρευόντουσαν βασιλιά.
Για τον λόγο αυτόν ακόμη και μετά την τέλεση του γάμου της με τον πρίγκιπα Νικόλαο, η Ελένη συνέχισε να φέρει τον τίτλο της μεγάλης δούκισσας της Ρωσίας, πριγκίπισσας Νικολάου. Ο πρίγκιπας Νικόλαος ανέφερε με το πνευματώδες χιούμορ του: «Ήμουν ο σύζυγος της Μεγάλης Δούκισσας και τώρα είμαι και ο πατέρας της Δούκισσας του Κεντ».
Κείμενο : Τέπη Πιστοφίδου
βιβλιογραφία : Γρηγορίου Δαφνή, Η τελευταία των Ρομανώφ.
Αλκμήνη Παλαιολόγου, Πριγκίπισσες της Ελλάδος.
Βaroness Helena Von der Hoven, Intimate Life Story of H.R.H. THE DUCHESS OF KENT
Pierre Belperron, La princesse Marina, duchesse de Kent.
Arturo E. Beéche , Dear Ellen, τον οποίον ευχαριστούμε θερμά που μας επέτρεψε την δημοσίευση σπάνιων φωτογραφιών από το βιβλίο αυτό.
Share On Facebook
Tweet It
