O Ηγεμονικός Οίκος του Λίχτενσταϊν
Ο Οίκος των Λίχτενσταϊν, είναι μια από τις παλαιότερες οικογένειες ευγενών της Ευρώπης. Περί το έτος 1136 μ.Χ., μνημονεύεται για πρώτη φορά ο Ούγκο (Hugo) του Λίχτενσταϊν. Ο Οίκος αριθμεί περί τα 100 μέλη, από τα οποία ένας μικρός αριθμός ζει στο Λίχτενσταϊν.
1. Καταγωγή και προέλευση.
Η ονομασία «Λίχτενσταϊν», προέρχεται από ένα κάστρο νότια της Βιέννης, το Κάστρο του Λίχτενσταϊν (Burg Liechtenstein) το οποίο βρίσκεται στο Maria Enzersdorf, μια αυστριακή κωμόπολη, όπου βρισκόταν τα κτήματα της οικογένειας.
Η περίοδος έως τον 18ο αιώνα, χαρακτηρίζεται από ενδοοικογενειακές έριδες μεταξύ διαφόρων γενεών (γραμμών) του Οίκου και από την προσπάθεια, ο Οίκος των Λίχτενσταϊν, να καταστεί ισότιμος με τους άλλους οίκους των ευγενών. Στο μεταξύ, είχε αποκτήσει τεράστιες εκτάσεις στην σημερινή Τσεχία, στην Βοημία αλλά και την Αυστρία.
Στις αρχές του 17ου αιώνα, ο Οίκος αποκτά τον πριγκιπικό-ηγεμονικό τίτλο (Reichsfürstenwürde) και θα έπρεπε να αναζητήσει μια επικράτεια εντός της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τελικά στις αρχές του 18ου αιώνα, ο Πρίγκιπας Χανς Άνταμ ο Α΄ αγοράζει τις περιοχές Scherllenberg και Vaduz από τον οίκο των Εμς οι οποίοι πούλησαν τις δύο περιοχές προκειμένου να απαλλαγούν από τα πολλά τους χρέη. Με τον θάνατο του Χανς Άνταμ του Α΄(1712), και μια σύντομη βασιλεία του Josef Wenzel (1712-1718) , Ηγεμόνας γίνεται ένας μακρινός του συγγενής, ο Άντον Φλοριάν. Το 1719, ο Κάρολος ο 6ος των Αψβούργων, αναγνωρίζει την αυτονομία του Πριγκιπάτου του Λίχτενσταϊν και ανακηρύσσεται ως «συνιστώσα» της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
2. Άνοδος ως βασιλική οικογένεια
Το 1806 με την κατάλυση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το Λίχτενσταϊν αποκτά την κρατική του υπόσταση και κυριαρχία. Το 1815 στο συνέδριο της Βιέννης, αναγνωρίζεται η ανεξαρτησία της Χώρας, η οποία συνδέεται στενά με την Αυστρία. Έτσι η Αυστρία δημιουργεί κρατικές υποδομές στο Λίχτενσταϊν (σιδηρόδρομο, ταχυδρομεία), οι οποίες λειτουργούσαν από την Αυστρία, για λογαριασμό του Πριγκιπάτου. Τον 19ο αιώνα ο Οίκος του Λίχτενσταϊν, αποκτά κληρονομικώ δικαιώματι, έδρα στην Άνω Βουλή της Αυστρίας, την οποία διατήρησε έως το 1918. Διάφορα άλλα μέλη του Οίκου, έλαβαν καίρια αξιώματα στον κρατικό μηχανισμό της Αυτοκρατορίας της Αυστρίας.
3. Ο Ηγεμόνας Ιωάννης ο Β’
Ένας από τους μακροβιότερους Ηγεμόνες του Λίχτενσταϊν ήταν ο Ιωάννης ο Β΄(βασίλευσε από το 1858 μέχρι το 1929), ο οποίος άφησε ανεξίτηλη την σφραγίδα του στην χώρα. Πολυταξιδεμένος, και με εξαιρετική μόρφωση, είναι ο Ηγεμόνας που θα συνδέσει την μικρή αγροτική και απομονωμένη χώρα του στον σύγχρονο κόσμο. Έτσι φέρνει το τηλέγραφο, την τηλεφωνία και τον σιδηρόδρομο. Κατά τον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο τήρησε ουδετερότητα, αν και εξαρτιόταν από την Αυστρία. Το 1921 υπέγραψε νέο σύνταγμα για την χώρα, το οποίο σε γενικές γραμμές ισχύει έως σήμερα. Παρά το γεγονός ότι βασίλεψε σχεδόν 70 χρόνια, στο Λιχτενστάιν πήγε μόνο πέντε φορές, αφού οι Ηγεμόνες του Λίχτενσταϊν ζούσαν στο Ανάκτορο Λίχτενσταϊν της Βιέννης. Πάντως έμεινε στην μνήμη των κατοίκων της Χώρας ως «ο πατέρας του λαού, βοηθός των φτωχών, φίλος της ειρήνης, ποιμένας της τέχνης, και Ιωάννης ο Καλός». Στον θρόνο, τον διαδέχεται ο αδελφός του Φραγκίσκος ο Α’ ο οποίος πεθαίνει το 1938.
4. Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ ο Β’ και η πριγκίπισσα Τζίνα.
Τον διαδέχεται ο ανεψιός του, Φραγκίσκος Ιωσήφ ο Β’, ο οποίος κυβερνά από το 1939 έως το 1989. Είναι ο πρώτος Ηγεμόνας του Λίχτενσταϊν ο οποίος διαμένει πλέον μόνιμα στη χώρα, αφού έως τότε, οι Ηγεμόνες διέμεναν στην Βιέννη και εκπροσωπούνταν από αντιβασιλέα-τοποτηρητή. Επί των ημερών του, ο Οίκος των Λίχτενσταϊν, χάνει μεγάλο μέρος της περιουσίας του στην τότε Τσεχοσλοβακία, λόγω της δήμευσης που έλαβε χώρα από το τότε κομμουνιστικό καθεστώς.
Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ ο β’, θα κυβερνήσει υποδειγματικά την χώρα του. Το 1945, θα παραχωρήσει πολιτικό άσυλο σε στρατιώτες την Α’ Ρωσικής Εθνικής Στρατιάς της Βέρμαχτ, που πολεμούσε στο ανατολικό μέτωπο στο πλευρό των Γερμανών. Θα του ασκηθούν τρομερές πιέσεις, από την τότε ΕΣΣΔ, τις ΗΠΑ και την Αγγλία, αλλά ο Φραγκίσκος Ιωσήφ ο Β, θα αντιτάξει ότι το Λίχτενσταϊν δεν έχει συνυπογράψει την συμφωνία της Γιάλτας και συνεπώς δικαιούται να παραχωρήσει το άσυλο και να μην παραδώσει τους στρατιώτες αυτούς στους Συμμάχους.
Το 1942 θα παντρευτεί την Georgina, κόρη του Κόμη Ferdinand von Wilczek και της κόμισσας Norbertine Kinsky του Wchinitz και του Tettau. Γνωστή στο λαό ως Πριγκίπισσα Gina, είχε γίνει εξαιρετικά δημοφιλής στον λαό. Με τον Φραγκίσκο Ιωσήφ Β’, θα αποτελέσουν ένα πολύ αγαπημένο και υποδειγματικό ζευγάρι και θα αποκτήσουν πέντε παιδιά: τον Χανς Άνταμς (τον σημερινό Ηγεμόνα)-(1945), τον Φίλιππο Έρασμο (1946), τον Νικόλαο Φερδινάνδο (1947), την Νόρα (1950) και τον Φραγκίσκο Ιωσήφ Βένζελ που πέθανε νεότατος (1962-1991).
Το 1984, ο Φραγκίσκος Ιωσήφ Β’ ανέθεσε την διαχείριση των κρατικών υποθέσεων στον τότε διάδοχο και μετέπειτα Ηγεμόνα Χανς Άνταμ Β’.
Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ και η Τζίνα ήταν τόσο δεμένοι, που δεν μπορούσε να κάνει ο ένας χωρίς τον άλλον. Λίγο πριν πεθάνει, είχε πει «με το άνδρα μου είμαστε ένα. Όλοι λένε ότι δεν θα μπορέσουμε να ζήσουμε ο ένας χωρίς τον άλλον». Μετά από 46 χρονιά γάμου, στις 18 Οκτωβρίου 1989, η Πριγκίπισσα Τζίνα πεθαίνει. Εικοσιέξι μέρες μετά, στις 13 Νοέμβριου, την ακολουθεί και ο ίδιος ο Ηγεμόνας Φραγκίσκος Ιωσήφ Β’. Ήταν όντως αχώριστοι.
5. Ο Χανς Άνταμ ο Β’
Μετά τον θάνατο του Φραγκίσκου Ιωσήφ β’, στον Θρόνο ανήλθε ο σημερινός Ηγεμόνας Χανς Άνταμ ο Β’. Έχοντας σπουδάσει οικονομικά και νομικά στο πανεπιστήμιο του St Gallen, τον Ιούλιο του 1967, παντρεύτηκε την κατά πέντε χρόνια μεγαλύτερη του, Κόμισσα Μαρία Κίνσκυ. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά, τον Διάδοχο Αλόις, τον Πρίγκιπα Μαξιμιλιανό, τον Πρίγκιπα Κωνσταντίνο, και την Πριγκίπισσα Τατιάνα του Λίχτενσταϊν.
Ο Ηγεμόνας Χανς Άνταμ, ως διάδοχος ακόμη, συνέβαλλε αποφασιστικά στην αύξηση της περιουσίας του Ηγεμονικού Οίκου. Στην ηγεμονική οικογένεια του Λίχτενσταϊν ανήκει μεταξύ άλλων ο τραπεζικός όμιλος LGT.
Επί των ημερών του, το Λίχτενσταϊν έγινε μέλος των Ηνωμένων Εθνών (1990), και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Ηγεμόνας Χανς Άνταμ Β’, καταφέρθηκε ασυνήθιστα σκληρά εναντίον της Γερμανίας. Έτσι, σε επιστολή του προς Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Γερμανίας, ανέφερε μεταξύ άλλων, «εδώ και διακόσια χρονιά, έχουμε επιζήσει τρία Γερμανικά Ράιχ. Ελπίζω να επιζήσουμε και από το τέταρτο Ράιχ».
Σε συνέντευξή του, σχετικά με την οικονομική κρίση του 2008-2009 είναι ιδιαίτερα επικριτικός με την Γερμανία: «Ειδικά η Γερμανία θα πρέπει να το πάρει απόφαση, ότι εμείς και η Ελβετία με το τραπεζικό απόρρητο έχουμε σώσει ζωές, ειδικά Εβραίων. Η Γερμανία θα πρέπει να μην χώνει την μύτη της παντού, και καλό θα ήταν να αναλογιστεί λίγο το παρελθόν της. Οικογένειες οι οποίες είχαν χρήματα στην Ελβετία, μπόρεσαν με τα χρήματα αυτά να εξαγοράσουν ανθρώπινες ζωές. Το ίδιο γινόταν και με τα κομμουνιστικά κράτη και γίνεται ακόμη και σήμερα, αν σκεφτώ χώρες του τρίτου κόσμου που κυβερνώνται από αιμοσταγείς δικτάτορες. Η Γερμανία αλλά και άλλες χώρες, τα έχουν κάνει θάλασσα με τα δημόσια οικονομικά τους. Ας τα φέρουν πρώτα σε τάξη, γιατί έως τώρα έχουν αποδειχθεί ανίκανοι. Το οικονομικό κραχ (κρίση) οφείλεται και σε αυτήν την απίστευτη ανικανότητα. Με κατηγορούν ότι δεν είμαι και τόσο διπλωματικός. Έχω όμως αποκτήσει την εμπειρία ότι οι άνθρωποι αυτοί καταλαβαίνουν μόνο καθαρές κουβέντες.»
Υπερασπίζεται σθεναρά το τραπεζικό απόρρητο που ισχύει στην χώρα του, λέγοντας επί λέξει «το τραπεζικό απόρρητο έσωσε τις ζωές πολλών Εβραίων κατά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και τις ζωές πολλών ανθρώπων από κομμουνιστικά κράτη κατά τον ψυχρό πόλεμο». Το 2003, ζήτησε από τον λαό της Χώρας του την αύξηση των συνταγματικών αρμοδιοτήτων του. Η συνταγματική αυτή μεταρρύθμιση εγκρίθηκε, αλλά πολλοί στο Συμβούλιο της Ευρώπης, έθεσαν ζήτημα, αν το πολίτευμα του Λιχτενστάιν εξακολουθεί να είναι δημοκρατικό.
Σε αντίθεση με το μέγεθος και την ισχύ της χωράς του, ο Ηγεμόνας Χανς Άνταμς ο Β,’ είναι ο πλουσιότερος μονάρχης στο κόσμο, αφού η περιουσία του υπολογίζεται πάνω από 5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψη του για το κράτος στην τρίτη χιλιετία. «Θα ήταν μεγάλη επιτυχία, εάν η ανθρωπότητα καταφέρει στην τρίτη χιλιετία να μετατρέψει τα κράτη σε επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, οι οποίες θα υπηρετούν τους ανθρώπους στη βάση της άμεσης η και της έμμεσης δημοκρατίας, καθώς και στη βάση του δικαιώματος του αυτοπροσδιορισμού σε επίπεδο κοινότητας.Το έτος 2004, με πράξη του ανέθεσε την άσκηση των συνταγματικών του εξουσιών στον Πρίγκιπα Διάδοχο Αλόις, προκειμένου αυτός να προετοιμασθεί για την διαδοχή. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω περιουσιακών διεκδικήσεων του στην Τσεχία, ως το 2009, η Τσεχία δεν αναγνώριζε το Λιχτενστάιν ως ανεξάρτητο κράτος. Η όλη υπόθεση, παραπέμφθηκε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Το Λίχτενσταϊν ως «αντίποινα», το 1993 αναγνώρισε ως κυρίαρχη χώρα μόνο την Σλοβακία και όχι την Τσεχία.
Τέλος του Β΄ μέρους.
Κείμενο: Δημήτρης Ζ.