Συμπληρώνονται αύριο 41 χρόνια από το Δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 για το Πολιτειακό. Θα προσπαθήσουμε να σας μεταφέρουμε το κλίμα της εποχής, μέσα από αποσπάσματα από το βιβλίο «Σημειώσεις 1967-1977» του Λεωνίδα Παπάγου, Αυλάρχη του βασιλέως Κωνσταντίνου.
Επιμέλεια: Ανδρέας Μέγκος
Πρόκειται για το προσωπικό ημερολόγιο του διπλωμάτη υιού του Στρατάρχη, άρα για γεγονότα και σκέψεις καταχωρημένα τη στιγμή που συνέβησαν, άρα ακριβή. Οι υπογραμμίσεις με έντονο χρώμα είναι του royalchronicles.gr, όπου ο συντάκτης θεωρεί ότι χρειάζεται να δοθεί περισσότερη προσοχή.
– Σάββατο 16 Νοεμβρίου: Ο Βασιλεύς αρχίζει αγώνα για την επιστροφή του
– Κυριακή 17 Νοεμβρίου: Εκλογική νίκη του κ. Καραμανλή με ποσοστό άνω του 54%. Τώρα είναι απόλυτα κυρίαρχος της κατάστασης. Αλλιώς θα είχαν τα πράγματα αν είχε προηγηθεί το δημοψήφισμα, οπότε μάλλον θα έπρεπε να πάρει θέση επί του πολιτειακού με επιπτώσεις στις βουλευτικές εκλογές.
– Δευτέρα 18 Νοεμβρίου: Συνάντηση Καραμανλή-Παπάγου.
Του διαβίβασα τα συγχαρητήρια του Βασιλέως και τη σκέψη του να τηλεφωνήσει, πράγμα που δεν έκανε για να μην τον φέρει σε δύσκολη θέση.
Μου είπε πως, όπως εξήγγειλε ήδη πριν τις εκλογές, θα μείνει ουδέτερος κατά το δημοψήφισμα. Αυτό το αποφάσισε γιατί αλλιώς δεν θα μπορούσε να έχει την πλειοψηφία που έφερε, η οποία εγγυάται σταθερή κυβέρνηση. Αν είχε πάρει θέση, είναι πιθανό και να μην πλειοψηφούσε. Θα ήθελε το δημοψήφισμα να παραμείνει μακριά από την πολιτική. Γι’αυτό και θα καλέσει τους (δήθεν) αρχηγούς των κομμάτων για να τους συστήσει να μην αναμιχθούν, και να αφήσουν τον ελληνικό λαό να αποφασίσει ανεπηρέαστος.
Πως βλέπει την εξέλιξη του δημοψηφίσματος;
Το ποσοστό των βασιλοφρόνων δεν το βλέπει να διασφαλίζει την πλειοψηφία. Εκτός και αν ο ελληνικός λαός επιδείξει την ίδια ωριμότητα που επέδειξε και κατά τις εκλογές και σκεφθεί ότι χρειάζεται μεγάλη σταθερότητα το πολίτευμα.
Ρώτησα για τους βουλευτές.
Απάντησε ότι δεν κατέληξε ακόμη σε οριστική απόφαση, γιατί αυτό θα εξαρτηθεί από τις συζητήσεις που θα έχει με τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ελπίζει να έχει τη σχετική συζήτηση ως την Παρασκευή, οπότε και θα με καλέσει για να μου πει τις οριστικές αποφάσεις.
Ρώτησα τι μέσα επικοινωνίας θα έχει ο Βασιλεύς με το λαό.
Απάντησε ότι θα έχει το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Θα δοθεί ίσως χρόνος σε κάθε παράταξη. Υπάρχει ο στρατηγός Τζανετής, ο οποίος θα εκτιμήσει πόσος χρόνος χρειάζεται για τους ομιλητές του.
Είπα ότι ο Βασιλεύς αποβλέπει να έλθει απευθείας σε επικοινωνία με το λαό.
Μου απάντησε ότι θα εξεταστεί και αυτή η περίπτωση αλλά αυτός δεν έχει αντίρρηση.
Τότε ανέφερα ότι έχει διατυπωθεί και η σκέψη να ερχόταν αυτοπροσώπως.
Αυτό το απέκλεισε, διότι θα δημιουργούνταν ταραχές.
Πως νομίζει σκόπιμο να προβάλει ο Βασιλεύς το ζήτημα; Με συνεντεύξεις στο ραδιόφωνο, το διάγγελμά του στην τηλεόραση;
Σε κάθε περίπτωση «εγώ θα κάνω ό,τι μπορώ για να βοηθήσω το στέμμα». Οπωσδήποτε θα με καλέσει ο ίδιος την Παρασκευή για να μου αναγγείλει που κατέληξε.
Έχει μεγάλους πονοκεφάλους. Το σχηματισμό της κυβέρνησης, το στρατό που ακόμη δεν ησύχασε. Επιπλέον, τον Μακάριο, που θα έρθει και θέλει να πάει στην Κύπρο πράγμα που δεν το θέλουν ούτε οι Άγγλοι ούτε οι Αμερικάνοι.
– Τρίτη 26 Νοεμβρίου: Ομιλία του Βασιλέως στην τηλεόραση
– Σάββατο 7 Δεκεμβρίου: Έντονη κινητικότητα των κομμάτων εν όψει του δημοψηφίσματος της 8ης Δεκεμβρίου. Η ουδετερότητα του Καραμανλή ενισχύει το αντιμοναρχικό μέτωπο.