Στις 12 Οκτωβρίου του 1971, κατ′ εντολήν του Μοχάμεντ Ρεζά Παχλεβί, Σάχη του Ιράν, ξεκίνησαν οι τριήμεροι λαμπροί εορτασμοί των 2.500 χρόνων από την ίδρυση της Περσικής αυτοκρατορίας από τον Κύρο Β′ τον Μεγάλο, στα ερείπια της Περσεπόλεως, στις Πασαργάδες, την αυτοκρατορική πόλη η οποία ιδρύθηκε από τον Δαρείο Α′ (διάδοχος του Κύρου) το 518 π.Χ. και όπου είχε ενταφιαστεί ο Κύρος σε ένα λιτό αλλά αξιοσημείωτο μαυσωλείο. Για τις επόμενες δύο μέρες, η διεθνής κοινότητα έγινε μάρτυρας ενός σκηνικού αμύθητης χλιδής.
Επιμέλεια: Ανδρέας Μέγκος
Μια κατασκήνωση από πολυτελείς σκηνές φιλοξένησε μονάρχες και άλλους αρχηγούς κρατών από όλο τον κόσμο. Στους εορτασμούς παραβρέθηκαν, μεταξύ των άλλων, οι βασιλείς της Ολλανδίας, Βελγίου, Ισπανίας, Μαρόκου, Ιορδανίας, Ταϋλάνδης, Δανίας, Σουηδίας, Νορβηγίας, Ελλάδος, ο δούκας του Εδιμβούργου Φίλιππος και η πριγκίπισσα Άννα της Μεγάλης Βρετανίας. Επίσης ο Αυτοκράτορας της Αιθιοπίας Χαϊλέ Σελασιέ, ο Πρόεδρος Τίτο της Γιουγκοσλαβίας, ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος Άγκνιου, ο Σοβιετικός Πρόεδρος Ποντγκόρνι, ο Πρίγκιπας Ρενιέ του Μονακό με την Γκρέις Κέλλυ, ο πρόεδρος Μάρκος των Φιλιππίνων και δεκάδες εκπρόσωποι από όλο τον κόσμο.
Από την ευρωπαϊκή ήπειρο υπήρξαν μονάχα δύο απουσίες, της Αλβανίας και της Ιρλανδίας. Από την αμερικανική εκπροσωπήθηκαν εκτός από τις ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Βραζιλία, από την Μέση Ανατολή όλα τα κράτη με εξαίρεση το Ιράκ, τη Συρία και τη Σαουδική Αραβία και από την Ασία απουσίασαν η Μογγολία και η Βιρμανία.
Στα ερείπια στις Πασαργάδες είχαν γίνει ειδικές μελέτες και διαμορφώσεις για την τελετή: εκατοντάδες δέντρα είχαν φυτευτεί γύρω από το μαυσωλείο του Κύρου Β′ και το έδαφος ήταν ειδικά προετοιμασμένο για να επιτρέψει τους εκατοντάδες των στρατιωτών να παρελάσουν. Ένα μακρύ μπλε χαλί είχε στρωθεί στο σημείο όπου το αυτοκρατορικό ελικόπτερο θα προσγειωνόταν μπροστά από το μνημείο του Κύρου. Στο τέλος του μπλε χαλιού ήταν ένα κόκκινο χαλί, όπου η αυτοκρατορική οικογένεια θα στεκόταν κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Σάχη, η οποία και θα σηματοδοτούσε την έναρξη των εορτασμών.
Λίγο πριν το μεσημέρι, το ελικόπτερο με την αυτοκρατορική οικογένεια προσγειώθηκε στις Πασαργάδες. Υπό του ήχους εμβατηρίων αποβιβάζονται ο Σάχης, φορώντας τη στολή του διοικητή των τριών σωμάτων των Ενόπλων Δυνάμεων και τα ανώτερα διάσημα του Ιράν, με την αυτοκράτειρα (Σαχμπανού) Φαράχ στα δεξιά του και τον διάδοχο του θρόνου Αλί-Ρεζά στα αριστερά του, περπάτησε αργά κατά μήκος του μπλε χαλιού, χαιρετώντας στρατιωτικά τους αξιωματικούς που βρίσκονταν μεταξύ των προσκεκλημένων. Εν τω μεταξύ, από τα γύρω βουνά ακουγόταν 101 κανονιοβολισμοί για να γιορτάσουν το γεγονός.
Ενώ η αυτοκράτειρα και ο διάδοχος του θρόνου παρέμειναν στο κόκκινο χαλί, ο Σάχης βάδισε προς το μαυσωλείο του Κύρου συνοδευόμενος από αρκετούς στρατιώτες, δύο εκ των οποίων μετέφεραν τα στεφάνια που ο Σάχης θα κατέθετε. Δύο στεφάνια από λουλούδια που στο κέντρο τους είχαν το αυτοκρατορικό Εθνόσημο των Παχλεβί. Ο Σάχης στη συνέχεια επέστρεψε στο κόκκινο χαλί όπου και πραγματοποίησε την πρώτη του ομιλία για τους εορτασμούς.
Στη συνέχεια, κρατήθηκε ένα λεπτού σιγή στη μνήμη του Κύρου Β′ του Μεγάλου, στιγμές μιας εκπληκτικής σιωπής, κατά την στιγμή εκείνη ο άνεμος της ερήμου φύσηξε δυνατός πάνω από τους επισκέπτες και την αυτοκρατορική οικογένεια και σηκώθηκε στον αέρα άμμος από το έδαφος. Το γεγονός αυτό εντυπωσίασε πολλούς ανθρώπους και έγινε αναφορά του γεγονότος απ′ όλα τα μέσα ενημέρωσης του εξωτερικού. Ήταν μια εξαιρετικά συγκινητική τελετή, δεν έχει σημασία ότι ήταν σύντομη γιατί οι εορτασμοί ξεκίνησαν με φόρο τιμής στον Κύρο, στην πόλη που είχε δημιουργήσει, πρωτεύουσα της μια τεράστια, ανθρώπινη και ειρηνική αυτοκρατορία.
Τέλος, μια παρέλαση 1780 αντρών των Ενόπλων Δυνάμεων με στολές πολεμιστών των διαφορετικών ιστορικών περιόδων έλαβε χώρα μπροστά στα ερείπια της Περσέπολης.
Αποκορύφωμα αυτών των εκδηλώσεων αποτέλεσε μία μεγάλη δεξίωση που διεξήχθη στην ιρανική έρημο. Ο Σάχης για να φιλοξενήσει τους υψηλούς προσκεκλημένους ανέθεσε την δημιουργία μιας πόλης με σκηνές, δίπλα ακριβώς από τον ιστορικό χώρο. Το θέαμα της ″πόλης″ είναι εκπληκτικό. Εκπληκτικότερη όμως είναι η τεράστια κεντημένη σκηνή και η κεντρική της αίθουσα μήκους 68 επί 24 μέτρων που σκοπό έχει να καλύψει τα συμπόσια 2 αυτοκρατόρων, 30 βασιλιάδων, 30 αρχηγών κρατών και απέναντί τους, 480 καλεσμένοι.
Η γαλλική εταιρεία interior design Jansen ανέλαβε τη διαμόρφωση και τη διακόσμηση του «χρυσού χωριού» στα πρότυπα του «χρυσού στρατοπέδου» που είχε στήσει ο Γάλλος βασιλιάς Φραγκίσκος ο Α′ για να εντυπωσιάσει τον βασιλιά της Αγγλίας. Καθεμία από τις 50 σκηνές που δέχτηκαν τους φιλοξενούμενους του Σάχη είχε ξεχωριστή διακόσμηση και εκτός από τον κλιματισμό, διέθετε ένα σαλόνι, δύο υπνοδωμάτια, δύο μπάνια και ένα service-room.
Το μενού του επίσημου δείπνου περιελάμβανε μεταξύ των άλλων ψημένο κρέας παγωνιού και γαλλικές σαμπάνιες ενώ τα πορσελάνινα σερβίτσια είχαν παραγγελθεί στον οίκο Λιμόζ με τον θυρεό των Παχλαβί στο κέντρο κάθε πιάτου.
Οι καλεσμένοι κατά την αναχώρηση τους έλαβαν ως δώρο από ένα περσικό χαλί με κεντρικό μοτίβο το πρόσωπό τους.
Παρά την πρωτοφανή και άκρατη πολυτέλεια υπήρξε και η θετική διάσταση των εορτασμών. Το διάστημα 14-16 Οκτωβρίου 1971, 300 Ιρανολόγοι από όλο τον κόσμο συμμετείχαν στο Διεθνές Συνέδριο Ιρανολόγων στο Σιράζ ενώ τον ίδιο χρόνο υπεγράφη η συνθήκη Ραμσάρ για την προστασία των υδροβιότοπων στην ομώνυμη πόλη της Κασπίας Θάλασσας. Κατασκευάστηκαν 3.200 σχολεία, διανοίχθηκαν και ασφαλτοστρώθηκαν δρόμοι, κατασκευάστηκαν ξενοδοχειακές μονάδες, ψυχαγωγικά κέντρα και αθλητικές εγκαταστάσεις. Μέσω της προβολής της χώρας στο εξωτερικό, τα επόμενα χρόνια παρατηρήθηκε έκρηξη στην προσέλευση τουριστών.
Στην Τεχεράνη, ο Σάχης θα κλείσει τις εορταστικές εκδηλώσεις στις 16 Οκτωβρίου, με μια σειρά εκδηλώσεων με αποκορύφωμα την τελετή φόρου τιμής στον πατέρα του, Ρεζά Σαχ. Πριν από αυτό, ο Σάχης εγκαινίασε τον μαγευτικό Πύργο Shahyad, που χτίστηκε εξ ολοκλήρου από λευκό μάρμαρο για την επέτειο 2.500 χρόνων από την ίδρυση της Περσικής αυτοκρατορίας, και έχει στη βάση του ένα μουσείο της περσικής ιστορίας. Στην έκθεση των εγκαινίων παρουσιάστηκε ο ιστορικός Κύλινδρος του Κύρου του Μεγάλου, τον οποίο δάνεισε το Βρετανικό Μουσείο στο Ιράν για οκτώ μήνες. Ένα αντίγραφο του κυλίνδρου προσφέρθηκε ως δώρο στον Σάχη από τον Δήμαρχο της Τεχεράνης.
Ο Κύλινδρος του Κύρου (539 π.Χ.)
Το 539 π.Χ., τα στρατεύματα του Κύρου του Μεγάλου, του πρώτου βασιλιά της αρχαίας Περσίας, κατέκτησαν την πόλη της Βαβυλώνας. Αλλά οι επόμενες ενέργειές του ήταν αυτές που σήμαναν μια μεγάλη πρόοδο για τον Άνθρωπο. Ελευθέρωσε τους σκλάβους, διακήρυξε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν τη θρησκεία τους και εδραίωσε φυλετική ισότητα. Αυτές και άλλες αποφάσεις καταγράφηκαν σε ένα κύλινδρο από ψημένο πηλό στην Ακκαδική γλώσσα με σφηνοειδή γραφή.
Το αρχαίο αυτό αρχείο, γνωστό σήμερα ως Κύλινδρος του Κύρου, θεωρείται ως ο πρώτος χάρτης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο. Έχει μεταφραστεί και στις έξι επίσημες γλώσσες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και οι διατάξεις του προσομοιάζουν με τα τέσσερα πρώτα άρθρα της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.»
https://www.youtube.com/watch?time_continue=501&v=Dshxf1mb2Qo
Τέλος, συνοδευόμενος από τον αυτοκράτορα της Αιθιοπίας, τον βασιλιά της Ιορδανίας, τον βασιλιά των Ελλήνων, τον δούκα του Εδιμβούργου, τον πρόεδρο της Τουρκίας, τον πρόεδρο της Μαυριτανίας, τον πρόεδρο της Νότιας Αφρικής και τον αντιπρόεδρος της Αιγύπτου, ο Σάχης του Ιράν απέτισε φόρο τιμής στον πατέρα του, ιδρυτή της δυναστείας των Παχλεβί. Οι καλεσμένοι σχημάτισαν ένα κύκλο γύρω από τον τάφο του Ρεζά Σαχ και ο Σάχης τοποθέτησε εκεί ένα στεφάνι από λουλούδια. Οι εορτασμοί είχαν αρχίσει με φόρο τιμής στον πρώτο Πέρση μονάρχη και τελείωσε με ένα αφιέρωμα του Σάχη στον πατέρα του, τον τελευταίο Σάχη πριν από τον εαυτό του.