Φθάνοντας στο προτελευταίο κεφάλαιο του αφιερώματός μας στους βασιλικούς γάμους που έγιναν στην Ελλάδα, σας παρουσιάζουμε τους γάμους του τότε διαδόχου Παύλου με την πριγκίπισσα Φρειδερίκη του Ανοβέρου που τελέστηκαν στις 09 Ιανουαρίου 1938 στον Μητροπολιτικό ναό της Αθήνας. Δεν ήταν εξαιρετικής λαμπρότητας οι γάμοι τους, λόγω των πολιτικών συνθηκών της προπολεμικής Ελλάδας, όμως έγιναν μέσα σε ατμόσφαιρα εθνικής ομοψυχίας. Ενωμένος ο Ελληνικός λαός μετά από μακροχρόνιες περιπέτειες και αναταραχές, περιέβαλε με μεγάλη εμπιστοσύνη τον βασιλέα Γεώργιο Β′ και έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη για τον αδελφό του διάδοχο Παύλο, τον τρίτο γιο του Κωνσταντίνου Α′. Έτσι, χάρηκαν πραγματικά με τον γάμο του.
Επιμέλεια: Ανδρέας Μέγκος
Η Φρειδερίκη γνώριζε τον Παύλο από παιδί. Ο Παύλος με την μητέρα της Φρειδερίκης ήταν ξαδέρφια. Η βασίλισσα Σοφία, μητέρα του Παύλου, ήταν αδερφή του Κάιζερ της Γερμανίας, Γουλιέλμου Β′, ο οποίος ήταν πατέρας της πριγκίπισσας Μαρίας-Λουίζας, μητέρα της Φρειδερίκης. Ο Παύλος και η Φρειδερίκη ήρθαν πιο κοντά στο σπίτι της Ελένης της Ρουμανίας στην βίλα Σπάρτα. Η Φρειδερίκη το 1935 σπούδαζε στην Φλωρεντία, σε μία σχολή ευγενών τεχνών. Δίπλα στην σχολή βρισκόταν η κατοικία της βασίλισσας μητέρας Ελένης της Ρουμανίας και αδερφής του Παύλου. Η Ελένη προσκαλούσε συχνά την Φρειδερίκη στο σπίτι της. Εκεί συνάντησε τον μέλλοντα σύζυγο της η νεαρή πριγκίπισσα. Τον είχε πρωτοσυναντήσει και το 1934, στους γάμους της ξαδέρφης του Παύλου, πριγκίπισσας Μαρίνας της Ελλάδος με τον Γεώργιο, δούκα του Κεντ.
Ο Παύλος τον Ιανουάριο του 1936, έστειλε μια επιστολή στους γονείς της Φρειδερίκης όπου τους πληροφορούσε την πρόθεσή του να την παντρευτεί. Η έκπληξη τους ήταν μεγάλη γιατί δεν είχαν συνειδητοποιήσει πως η κόρη τους είχε μεγαλώσει και είχε εμπνεύσει την επιθυμία στον Παύλο να την παντρευτεί. Τελικά η Φρειδερίκη έπεισε τους γονείς της ότι τα αισθήματα που είχαν δημιουργηθεί μεταξύ του Παύλου και της ίδιας ήταν πολύ σοβαρά. Τότε αυτοί, έδωσαν την συγκατάθεση τους για την τέλεση των γάμων του Παύλου με την μοναχοκόρη τους Φρειδερίκη και τον Σεπτέμβριο του 1937 ανακοινώθηκαν επισήμως οι αρραβώνες τους.
Οι ετοιμασίες των γάμων…
Ήταν βαρύς ο χειμώνας του 1937-38, και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη. Ανησυχούσαν οι υπεύθυνοι μήπως η κακοκαιρία δημιουργούσε προβλήματα στις τελετές που προετοιμάζονταν. Ευτυχώς, όλα πήγαν καλά και ο Παύλος επέστρεψε από την Γερμανία μια εβδομάδα πριν την τέλεση των γάμων του οι οποίοι τελέστηκαν στις 9 Ιανουαρίου 1938. Την επόμενη κιόλας ημέρα άρχισαν να καταφθάνουν οι υψηλοί προσκεκλημένοι. Αψηφώντας την θαλασσοταραχή, το ατμόπλοιο «Φίλιππος Γκριμάνι» αποβίβασε πρώτους τους πρίγκιπες Χριστόφορο και Ανδρέα, καθώς και τον μέγα δούκα της Ρωσίας Δημήτριο, γιο της αδικοχαμένης πριγκίπισσας Αλεξάνδρας της Ελλάδος.
Πενήντα δυο πρίγκιπες, δούκες, κόμητες και άλλοι επίσημοι είχαν προσκληθεί για τους γάμους. Οι μισοί συγγενείς της νύφης και οι άλλοι μισοί του γαμπρού. Την επόμενη ημέρα έφθασαν ο πρίγκιπας Κνούντ, δευτερότοκος γιος του βασιλέως Χριστιανού Ι΄της Δανίας, και οι επίσης Δανοί πρίγκιπες Έρρικ και Άξελ. Το ίδιο βράδυ αφίχθησαν και η πριγκίπισσα Μαρία της Ελλάδος με τον σύζυγο της ναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη.
Εν τω μεταξύ, η πρωτεύουσα έπαιρνε σιγά σιγά την πανηγυρική της όψη. Στην εορταστική ατμόσφαιρα συνέβαλαν και τα καταστήματα των Αθηνών, που στις προθήκες τους παρουσίαζαν διάφορα δώρα που θα δίνονταν στο διαδοχικό ζεύγος, ενώ πολλές βιτρίνες είχαν διακοσμηθεί με φωτεινά «Π-Φ», τα αρχικά των μελλονύμφων. Την μεγαλύτερη, πάντως, προσοχή και κοσμοσυρροή συγκέντρωσε η βιτρίνα κεντρικού κοσμηματοπωλείου, στην οποία εκθέτονταν οι βέρες του ζεύγους, κατασκευασμένες από χρυσό αρχαίου νομίσματος. Ήταν πολλά τα δώρα που προσφέρθηκαν. Ακόμη και το ιστορικό καφενείο του Ζαχαράτου, μη έχοντας τι να προσφέρει, σκέφθηκε να ενοικιάσει τις βιτρίνες του καταστήματος του και να διαθέσει τις εισπράξεις υπέρ της Βασιλικής Αεροπορίας.
Άφιξη των προσκεκλημένων στην Μητρόπολη των Αθηνών για τους γάμους του Παύλου και της Φρειδερίκης. Με την γούνα διακρίνεται η πριγκίπισσα Φραγκίσκη του οίκου της Ορλεάνης, και πίσω, ο σύζυγος της πρίγκιπας Χριστόφορος. Στο κέντρο, ο Δημήτριος Λεβίδης, Τελετάρχης τότε, μετέπειτα Μέγας Αυλάρχης του βασιλέως Παύλου και φορά την αυλική στολή. Ο Στρατηγός με την γερμανική στολή είναι ο πρίγκιπας του Χοενλόε, σύζυγος της πριγκίπισσας Μαργαρίτας της Ελλάδος, κόρη του πρίγκιπα Ανδρέα και αδελφή του πρίγκιπα Φιλίππου, δούκα του Εδιμβούργου, μετά τον γάμο του με την διάδοχο του αγγλικού θρόνου, Ελισάβετ.
Ανάμεσα στα δώρα ήταν τάπητες, χειροτεχνήματα και φορέματα από ελληνικό μετάξι. Εντύπωση έκαναν ένα κότερο τύπου «Σταρ» που δώρισε ο Ναυτικό Όμιλος, ένα πολυτελές σερβίτσιο τσαγιού που έστειλε η Ελληνική Παροικία του Λονδίνου και ένα επιτραπέζιο κομψοτέχνημα δώρο με τις ευχές του προέδρους της Γαλλίας Λεμπρέν. Το πολυτιμότερο ίσως δώρο ήταν αυτό της ελληνικής κυβερνήσεως. Επρόκειτο για ένα περιδέραιο με 14 μεγάλα σμαράγδια «Καπουσόν» διακοσμημένα με μπριγιάν, το όποιο είχε τοποθετηθεί σε βελούδινη θήκη. Η χρυσή πλακέτα που το συνόδευε έφερε την επιγραφή: «Εις την Α.Β.Υ. την Πριγκίπισσαν Φρειδερίκη, η Ελληνική Κυβέρνησις εκ μέρους των Ενόπλων Δυνάμεων της Χώρας και των υπαλλήλων.»
Συνεχίζοντας με τους υψηλούς προσκεκλημένους, οι συμπαθέστεροι, μεταξύ αυτών, στον ελληνικό λαό, ήταν η πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδος, κόρη του βασιλέως Αλέξανδρου και της Ασπασίας Μάνου, που έφτασε στις 5 Ιανουαρίου στην Αθήνα, την οποία δεν συνόδευε η μητέρα της, γιατί διαφώνησε ως προς την θέση που θα είχε στην εκκλησία κατά την διάρκεια του μυστηρίου, ο δούκας του Κεντ, Γεώργιος, με την σύζυγό του, πριγκίπισσα της Ελλάδος Μαρίνα, ο αντιβασιλέας Παύλος της Γιουγκοσλαβίας και η σύζυγος του πριγκίπισσα Όλγα της Ελλάδος, αδελφή της Μαρίνας, και ο διάδοχος της Ρουμανίας Μιχαήλ (γιος της πριγκίπισσας Ελένης) που έφτασε με αντιτορπιλικό.
Η πριγκίπισσα Φρειδερίκη έφτασε στην Ελλάδα, την Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 1938. Από την προηγούμενη ημέρα είχε αναχωρήσει για τον συνοριακό σταθμό της Ειδομένης ο διάδοχος Παύλος για να την υποδεχθεί, ενώ ο αδελφός του βασιλεύς Γεώργιος Β′ υπέγραφε Διάταγμα «Περί εγκρίσεως της Α.Μ. του Βασιλέως δια την σύναψιν του γάμου της Α.Β.Υ. του Διαδόχου Παύλου».
Η άφιξη της νύφης…
Ήταν μόλις τρεις τα ξημερώματα της Πέμπτης, 6 Ιανουαρίου, όταν η βασιλική αμαξοστοιχία σταμάτησε στον κατάφωτο και σημαιοστολισμένο μεθοριακό σταθμό της Ειδομένης, ύστερα από τρίωρη καθυστέρηση λόγω της συνεχιζόμενης κακοκαιρίας. Εκεί, ο διάδοχος Παύλος επιβιβάστηκε στην αμαξοστοιχία και συνέχισαν φθάνοντας στην Θεσσαλονίκη. Η στολισμένη βασιλική αμαξοστοιχία, έφτασε στην Θεσσαλονίκη στις 5:30 το πρωί της ίδιας ημέρας.
Παρά την πολύ πρωινή ώρα, χιλιάδες κόσμου ανέμεναν στον σιδηροδρομικό σταθμό για να υποδεχθούν την μέλλουσα βασίλισσα των Ελλήνων. Την ίδια ώρα, στην Αθήνα ο χώρος γύρω από τον σταθμό και όλοι οι δρόμοι μέχρι τα ανάκτορα, είχαν αρχίσει να ασφυκτιούν από τα πλήθη που συνέρρεαν, παρ′ όλο που ήταν γνωστό ότι η αμαξοστοιχία δεν θα έφθανε πριν τις 5 το απόγευμα. Η διαδρομή προς την Αθήνα υπήρξε μεγαλειώδης. Σε κάθε σταθμό, σε κάθε χωριό πλήθη κόσμου, που ανέμεναν το διαδοχικό ζεύγος για πολλές ώρες, τους επευφημούσαν ενθουσιασμένοι. Στο Λιανοκλάδι, όπου έγινε μια σύντομη στάση, ο δήμαρχος Λαμίας βρήκε την ευκαιρία να κάνει και προσφώνηση: «Σας περιμένουμε από τας 6 το πρωί και σας χαιρετίζουμε ρουμελιώτικα, ευχόμενοι το καλώς ήλθατε.»
Στις 5 ακριβώς το απόγευμα, η βασιλική αμαξοστοιχία με την σημαιοστολισμένη ατμομηχανή σταματούσε στον σταθμό Λαρίσης των Αθηνών εν μέσω κανονιοβολισμών, στρατιωτικών παραγγελμάτων και ζητωκραυγών του πλήθους. Ο βασιλεύς Γεώργιος Β΄πρώτος περίμενε και βοήθησε να αποβιβαστεί η Βικτωρία-Λουίζα (μητέρα της Φρειδερίκης), την οποία ακολούθησε ο σύζυγος της Ερνέστος- Αύγουστος. Μετά φάνηκαν οι δυο μνηστευμένοι, που έγιναν αντικείμενο ακόμη μεγαλύτερου λαϊκού ενθουσιασμού, όταν είδαν την πριγκίπισσα Φρειδερίκη να υποκλίνεται στον βασιλέα Γεώργιο. Αμέσως μετά προχώρησε ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς και πρόσφερε στην πριγκίπισσα μια ανθοδέσμη ενώ ο δήμαρχος Αθηναίων Αμβρόσιος Πλυτάς άρχισε την προσφώνηση του: «Υψηλοτάτη. Ο Δήμος της Πόλεως των Αθηνών, δια του εκπροσώπου αυτού, ευλαβώς χαιρετίζει την υψηλήν μνηστήν και μέλλουσα σύζυγον του λατρευτού Διαδόχου του Ενδόξου Ελληνικού Θρόνου, μόλις αφικνυουμένην εις το έδαφος της πρωτευούσης της νέας Πατρίδας της. Η φήμη της εξαιρετικής προσωπικότητος Σου και ήδη ο Ελληνικός Λάος δεν προσφέρει απλώς την ευλαβή αγάπην του προς το νέον μέλος της ελληνικής Δυναστείας, αλλά και προς την πριγκίπισσαν του, την δια των χαρισμάτων της δικαιουμένην πάσης αγάπης και αφοσιώσεως.»
Είκοσι αυτοκίνητα αποτελούσαν την πομπή που έφερε του μελλόνυμφους στα ανάκτορα, εν μέσω των κεντρικών οδών της Αθήνας, με χιλιάδες κόσμου να είναι συγκεντρωμένος σ΄όλη την διαδρομή. Στενός ήταν ο κύκλος που παρακάθισε στο βασιλικό δείπνο της ίδιας ημέρας και το πρώτο που θέλησε η Φρειδερίκη ήταν, την επόμενη ημέρα, την Παρασκευή το πρωί, να την ξεναγήσει ο Παύλος στην Ακρόπολη. Το βράδυ του Σαββάτου, μια ημέρα πριν τους γάμους, το Βασιλικό Θέατρο έζησε στιγμές μεγαλοπρέπειας. Όλοι οι επίσημοι καλεσμένοι καθώς και οι ανώτεροι κρατικοί λειτουργοί της Ελλάδος, με προεξάρχοντες τον βασιλέα και το ζεύγος των μελλόνυμφων, χειροκρότησαν με ενθουσιασμό τον Κ. Μπαστιά, τον αρχιμουσικό Φ. Οικονομίδη και τους άλλους καλλιτέχνες που παρουσίασαν αποσπάσματα από τον «Ορφέα και Ευρυδίκη» του Γκλούκ.
Κατά την διάρκεια της γαμήλιας δεξίωσης στα ανάκτορα των Αθηνών, ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ (στη μέση) συζητά με τον αντιβασιλέα της Γιουγκοσλαβίας, Παύλο, σύζυγο της πριγκίπισσας Όλγας της Ελλάδος (αριστερά) και με τον δούκα Γεώργιο του Κεντ, σύζυγο της πριγκίπισσας Μαρίνας της Ελλάδος. Η Μαρίνα και η Όλγα ήσαν αδελφές και κόρες του πρίγκιπα Νικολάου και της μεγάλης δούκισσας Ελένης της Ρωσίας.
Οι γάμοι…
Η ψιλή βροχή που άρχισε να πέφτει τα μεσάνυχτα του Σαββάτου προς την Κυριακή 9 Ιανουαρίου 1938, δεν εμπόδισε χιλιάδες πρωτευουσιάνων να καταλάβουν τα πεζοδρόμια γύρω από την Μητρόπολη, το Σύνταγμα και τις οδούς Ερμού, Ευαγγελιστρίας και βασιλίσσης Σοφίας. Στις 8 το πρωί της Κυριακής δεν υπήρχε χώρος παρά μόνον στη Σταδίου, Πανεπιστημίου και γύρω από την πλατεία Ομόνοιας.
Στις 08:00 πέντε βολές των τηλεβόλων του Λυκαβηττού σήμαναν την έναρξη των τελευταίων προετοιμασιών για τον σχηματισμό της τελετικής πομπής. Δυο ώρες αργότερα τελείωσε η προέλευση των επισήμων στον Μητροπολιτικό ναό. Στις 10 ακριβώς, και ενώ ξανάρχιζε το ψιλόβροχο, από τις πύλες των ανακτόρων της οδού Ηρώδου του Αττικού ξεχύθηκε αργά και με μεγαλοπρέπεια η πομπή. Μπροστά πήγαινε ουλαμός εφίππου χωροφυλακής και ακολούθησαν τα αυτοκίνητα των υψηλών προσκεκλημένων. Στο δέκατο έβδομο αυτοκίνητο επέβαινε ο διάδοχος Παύλος. Αμέσως μετά ακολουθούσε το αυτοκίνητο του βασιλέως Γεωργίου περιστοιχισμένο από ιππείς και τέλος, ακολούθησε η χρυσοποίκιλτος άμαξα με την υψηλή νύφη και τον πατέρα της.
Στην Μητρόπολη, πριν προχωρήσει στο εσωτερικό του ναού, η πριγκίπισσα Φρειδερίκη με το κατάλευκο νυφικό, έστρεψε προς τα πλήθη που την επευφημούσαν ασταμάτητα, και χαιρέτησε υψώνοντας και τα δυο χέρια της. Μετά, ενώ η εξηκονταμελής χορωδία υπό την διεύθυνση του Φ. Οικονομίδη ανέπεμπε βυζαντινούς ύμνους, προχώρησε στο κέντρο του ναού, όπου ανέμενε ολόκληρη η Ιεραρχία της Ελλάδος, καθώς και ο Έξαρχος του Παναγίου Τάφου Βενέδικτος. Στις 11:10, εκατόν μια βολές τηλεβόλου ανήγγειλαν ότι το μυστήριο τελέστηκε. Ο Παύλος και η Φρειδερίκη ήταν πλέον σύζυγοι. Λίγη ώρα αργότερα ακολούθησε σε μικρή αίθουσα των ανακτόρων οι γάμοι του διαδοχικού ζεύγους κατά το δόγμα των διαμαρτυρομένων καθώς η Φρειδερίκη δεν είχε ασπαστεί ακόμα το ορθόδοξο δόγμα. Τους γάμους τέλεσε ο πάστωρ Όστερμαν που είχε έρθει από την Γερμανία μαζί με την οικογένεια της νύφης. Σύμφωνα με το τελετικό των Διαμαρτυρομένων, ο πάστωρ Όστερμαν ανέφερε στον διάδοχο Παύλο και την υψηλή σύζυγό του τα καθήκοντα του εγγάμου βίου τους και την ιερότητα του δεσμού ο οποίος θα τους συνέδεε από εκείνη την στιγμή και τους ευχήθηκε κάθε ευτυχία στην κοινή τους ζωή.
Θριαμβευτική υπήρξε η διαδρομή της τελετικής άμαξας κατά μήκος των οδών Σταδίου και Πανεπιστημίου. Μεγαλοπρεπής υπήρξε και η τελετή συγχαρητηρίων στην μεγάλη Αίθουσα των Τροπαίων, στα παλαιά ανάκτορα. Μετά το τέλος της επέστρεψαν στα ανάκτορα όπου παρακάθισαν σε μεγάλη δεξίωση, παρουσία 120 ατόμων. Μουσική ορχήστρα συνόδευε το γεύμα, στο οποίο προσφέρθηκαν εκλεκτά εδέσματα. Προς το τέλος του γεύματος η ορχήστρα της φρουράς των Αθηνών από τους κήπους των ανακτόρων έπαιζε τους ύμνους της Γερμανίας, της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδος ενώ ο βασιλιάς Γεώργιος Β′ υψώνοντας το ποτήρι με την σαμπάνια προς το μέρος των νεονύμφων τους ευχήθηκε «βίον μακρόν και ευτυχή» και αμέσως μετά αντάλλαξε ασπασμό με την μητέρα και τον πατέρα της Φρειδερίκης.
Ακολούθησαν οι αναμνηστικές φωτογραφίες στους κήπους των ανακτόρων. Όταν επέστρεψαν μέσα στα ανάκτορα, η πριγκίπισσα Ελένη, είχε ζητήσει να της προσκομίσουν μια μεγάλη ποσότητα ρυζιού, με την οποίαν οι καλεσμένοι έραναν τους νεονύμφους. Μετά το τέλος της δεξίωσης οι νεόνυμφοι το έσκασαν. Οι δημοσιογράφοι είχαν καταρτίσει από μέρες σχέδια κατασκοπίας και πολιορκίας.
Αλλά ο διάδοχος Παύλος και η πριγκίπισσα Φρειδερίκη εξαφανίστηκαν. Κατέφυγαν στον Πύργο της Βασιλίσσης, που τους παραχωρήθηκε με όλο το προσωπικό. Όσες μέρες έμειναν εκεί καμιά επίσκεψη, ούτε και του στενότερου συγγενή τους δεν δέχθηκαν. Ώρες μοναχικές κοντά στο αναμμένο τζάκι ή καθημερινοί μοναχικοί περίπατοι με το αυτοκίνητο στα περίχωρα της Αττικής – Τατόι, Πάρνηθα, Μαραθώνας, Ραφήνα, Μεγάλο Πεύκο.
Το διαδοχικό ζεύγος με τους γονείς της νύφης, Βικτωρία-Λουίζα και Ερνέστο-Αύγουστο
Η βασίλισσα Φρειδερίκη αναφέρει στο βιογραφικό βιβλίο της «Μέτρον Κατανοήσεως»: «Ύστερα από τις δυνατές συγκινήσεις της τελετής του γάμου, η κοινωνική ζωή ξανάρχισε. Επιστρέψαμε στο παλάτι και ο κόσμος ήλθε να δη τα γαμήλια δώρα μας, τα οποία ήταν όλα εκτεθειμένα σε μία αίθουσα. Ήταν ο θείος μου Ιάκωβος, δηλαδή ο Πρίγκιψ Γεώργιος, με την σύζυγο του Μαρία Βοναπάρτου. Ο θείος Ιάκωβος κοίταξε δύο ασημένια πιάτα, τα οποία ήσαν εκτεθειμένα μαζί με τα υπόλοιπα δώρα, και γυρίζοντας προς τον Δούκα του Κεντ ο οποίος στεκόταν κοντά του, είπε: «Τι σημαίνει αυτό; Αυτά τα είχα χαρίσει εγώ σε σας και στη Μαρίνα για τον γάμος σας!»…
Αναμνηστικό μετάλλιο των γάμων.
Share On Facebook
Tweet It
