Στα μέσα Μαΐου 1959 οι βασιλείς Παύλος και Φρειδερίκη πραγματοποίησαν επίσημη επίσκεψη στην Ιταλία. Ανεχώρησαν από το λιμάνι της Ζέας (Πασαλιμάνι) στις 17 Μαΐου με το βασιλικό πλοίο «Αγαμέμνων» που συνοδευόταν από το αντιτορπιλικό «Άστιγξ». Τους Βασιλείς συνόδευαν και οι δύο θυγατέρες τους, πριγκίπισσες Σοφία και Ειρήνη, οι οποίες όμως όταν έφθασαν στην Νεάπολη, ανεχώρησαν σιδηροδρομικώς για την Φλωρεντία, όπου φιλοξενήθηκαν στην έπαυλη «Sparta», επίσημη κατοικία της θείας τους Ελένης, βασίλισσας μητέρας της Ρουμανίας.
Στις 19 Μαΐου καθώς ο «Αγαμέμνων» και ο «’Αστιγξ» εισερχόντουσαν στα στενά της Μεσσήνης, ιταλικά πολεμικά πλοία υποδέχτηκαν τους έλληνες Βασιλείς με είκοσι μία χαιρετιστήριες βολές, ενώ τα πληρώματά τους παρατεταγμένα στα καταστρώματα, τους επευφημούσαν. Οι Βασιλείς ανταπέδωσαν τον χαιρετισμό. Εν συνεχεία τα ιταλικά πολεμικά συνόδευσαν το βασιλικό πλοίο «Αγαμέμνων» και το αντιτορπιλικό «Άστιγξ» μέχρι την Νεάπολη.
Την στιγμή που ο «Αγαμέμνων» αγκυροβόλησε στη Νεάπολη, τα πυροβολεία του ιταλικού ναυτικού έρριψαν είκοσι ένα κανονιοβολισμούς. Μέσα στο πλαίσιο αυτό της μεγαλοπρέπειας οι έλληνες Βασιλείς συνοδευόμενοι από τον ιταλό υφυπουργό των Εξωτερικών Αλμπέρτο Φόλκι και του έλληνος πρέσβη Κλέωνος Συνδίκα, οι οποίοι τους υποδέχτηκαν πρώτοι στον «Αγαμέμνονα», αποβιβάστηκαν στην Νεάπολη. Εκεί τους Βασιλείς ανέμενε ειδική αμαξοστοιχία, την οποία είχε θέσει στην διάθεσή τους ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας. Οι Βασιλείς επιβιβάσθηκαν στην αμαξοστοιχίας καθώς η μουσική των καραμπινιέρων έπαιζε τους εθνικούς ύμνους των δύο χωρών και το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί ζητωκραύγαζε και χειροκροτούσε.
Όταν η βασιλική αμαξοστοιχία εισήλθε στον στολισμένο με ελληνικά και ιταλικά χρώματα σταθμό Οστιέντσε της Ρώμης, ο οποίος χρησιμοποιείτο μόνο για τους επίσημους ξένους, τα πυροβολεία της Αιώνιας Πόλης έριχναν τις καθιερωμένες χαιρετιστήριες βολές.
Μόλις η αμαξοστοιχία σταμάτησε, τους υποδέχτηκε ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, Τζοβάννι Γκρόνκι, ο οποίος χαιρέτησε τους Βασιλείς. Ακολούθως τους χαιρέτησαν η σύζυγος του Προέδρου, Κάρλα Γκρόνκι, οι Πρόεδροι της Γερουσίας και της Βουλής, ο πρωθυπουργός Αντώνιο Σέννι, μέλη της ιταλικής κυβερνήσεως και πολλές άλλες προσωπικότητες.
Η βασιλική πομπή σταμάτησε για λίγο κοντά στο ιστορικό Κολοσσαίο , όπου ο δήμαρχος της Ρώμης, Ουρμπάνο Τσιοκέττι υποδέχθηκε και προσφώνησε τους Βασιλείς εκ μέρους των κατοίκων της ιταλικής πρωτεύουσας.
Πάνω φωτογραφία: Ο δήμαρχος της Ρώμης, Ουρμπάνο Τσιοκέττι εμπρός από την αψίδα του Μεγάλου Κωνσταντίνου προσφωνεί τους βασιλείς Παύλο και Φρειδερίκη. Τους συνοδεύουν ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας και η σύζυγός του.
Ενώ η βασιλική πομπή εισερχόταν στο Κυρηνάλιο, το βασιλικό σήμα ήταν υψωμένο στον πύργο του μεγάλου ανακτόρου, όπου κυμάτιζαν ήδη οι σημαίες των δύο χωρών. Τα γυμνά ξίφη των ανδρών της Προεδρικής Φρουράς απέδιδαν τιμές όταν οι Βασιλείς συνοδευόμενοι από τον ιταλό Πρόεδρο ανέβαιναν τις σκάλες του Κυρηναλίου, όπου θα διέμεναν.
Ο ιταλός Πρόεδρος και η σύζυγός του, συνόδευσαν τους έλληνες Βασιλείς μέχρι των αυτοκρατορικών διαμερισμάτων του ανακτόρου, τα οποία είχαν ετοιμαστεί γι΄ αυτούς. Τα διαμερίσματα αυτά λέγονται αυτοκρατορικά, γιατί χρησιμοποιούντο από το 1610 από τον πάπα Παύλο Ε΄αποκλειστικά για την φιλοξενία των Αυτοκρατόρων που επισκεπτόντουσαν την Ρώμη.
Στο ανεπίσημο πρόγευμα που ακολούθησε στο Κυρηνάλιο, ο πρόεδρος Τζιοβάννι Γκρόνκι και ο βασιλιάς Παύλος αντάλλαξαν δώρα. Ο Πρόεδρος της Ιταλίας προσέφερε στον Βασιλιά τον πολύτιμο πίνακα «Η Παναγία και ο Άγιος Ιωάννης», φιλοτεχνημένο το 1550 από τον ιταλό ζωγράφο Τζιάκομο ντε Μπασσάνο , ενώ ο βασιλιάς Παύλος προσέφερε δύο χρυσά κύπελλα διακοσμημένα με μυκηναϊκές παραστάσεις καθώς και έναν αμφορέα του 5 π.Χ. αιώνος (αντίγραφα).
Ακολούθησε το βράδυ μεγαλοπρεπής δεξίωση στο Κυρηνάλιο προς τιμήν των ελλήνων Βασιλέων και της ακολουθίας τους. Το βασιλικό ζεύγος συνόδευσε στην δεξίωση μεταξύ άλλων, ο υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσας και η κυρία επί των Τιμών της βασίλισσας Φρειδερίκης, Λένα Κοριζή.
Oι Βασιλείς προσέρχονται στην δεξίωση που έδωσε προς τιμήν των ο πρόεδρος Γκρόνκι, στο Κυρηνάλιο. Στο βάθος φαίνονται οι φημισμένες φλαμανδικές ταπισερί του 18ου αιώνα του ιστορικού παλατιού. Η βασίλισσα Φρειδερίκη φέρει το αγαπημένο στυλ ενδυμασίας που είχε υιοθετήσει από τις αρχές της δεκαετίας του ΄50 στις επίσημες δεξιώσεις, φόρεμα με ντεκολτέ και εσάρπα στους ώμους και ανοικτή γραμμή στο κάτω μέρος του φορέματος. Είναι πλέον στο απόγειο της βασιλικής της αίγλης και αυτοπεποίθησης. Ήταν μόνο 42 ετών και πολύ αγαπημένη με τον σύζυγό της. Τίποτα δεν προμήνυε πως μετά από λίγα χρόνια όλα θα άλλαζαν τόσο ριζικά στην ζωή της. Μετά τον θάνατο του βασιλιά Παύλου αυτή η βασιλική της λάμψη και αυτοπεποίθηση χάθηκαν τελείως. Εξαφανίστηκε δε εντελώς στα χρόνια της εξορίας, όπου θα λέγαμε πως κάθε χρόνος της ζωής της που περνούσε, την βάραινε σωματικώς και ψυχικώς απίστευτα.
Ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, συνοδεύει την βασίλισσα Φρειδερίκη στην μεγαλοπρεπή αίθουσα δεξιώσεων του Κυρηναλίου.
Ακολουθούν ο βασιλιάς Παύλος που συνοδεύει την σύζυγο του ιταλού Προέδρου, Κάρλα Γκρόνκι
Ο πρέσβης της Ελλάδος στη Ρώμη, Κλέων Συνδίκας συνοδεύει την κυρία επί των Τιμών της βασίλισσας Φρειδερίκης, Λένα Κοριζή, κόρη του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κοριζή.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος, Ευάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσας και η σύζυγος του ιταλού Υπουργού Εξωτερικών, προσέρχονται στην δεξίωση.
Το πρωί της επόμενης ημέρας (20 Μαΐου) η βασίλισσα Φρειδερίκη επισκέφτηκε το Κέντρο του Ερυθρού Σταυρού «Cesare Batisti» όπου την υποδέχτηκε η σύζυγος του Ιταλού Προέδρου, Κάρλα Γκρόνκι. Δύο νοσοκομειακά ιταλικά ελικόπτερα συνόδευαν τιμητικά τα αυτοκίνητο της βασίλισσας Φρειδερίκης και προσγειώθηκαν κοντά στο κτίριο του ιταλικού Ερυθρού Σταυρού. Η Βασίλισσα επισκέφτηκε το κέντρο μεταγγίσεως αίματος και διάφορα εργαστήρια και μοίρασε δώρα στα παιδάκια.
Πάνω φωτογραφία: Η βασίλισσα Φρειδερίκη κατά την διάρκεια της επίσκεψής της στο Κέντρο του Ερυθρού Σταυρού της Ιταλίας συνομιλεί μ’ ένα μικρό αγοράκι πριν του προσφέρει το δώρο του.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, οι Βασιλείς επισκεφτήκαν το Καπιτώλιο, όπου ο δήμαρχος της Ρώμης , Ουρμπάνο Τσιοκέττι προσφώνησε ενθουσιωδώς τον βασιλιά Παύλο και την βασίλισσα Φρειδερίκη και εξέφρασε τα αισθήματα φιλίας και αγάπης τα οποία τρέφει ο λαός της Αιώνιας Πόλης για τον ελληνικό λαό. Ο βασιλιάς Παύλος απάντησε στην προσφώνηση του Δημάρχου της Ρώμης σε άψογα ιταλικά, γεγονός που εξέπληξε ευχάριστα τους ιταλούς επισήμους οι οποίοι εξέφρασαν τον ενθουσιασμό τους με παρατεταμένα χειροκροτήματα. Ο Δήμαρχος της Ρώμης προσέφερε στον βασιλιά Παύλο ένα ασημένιο αγαλματίδιο που παρίστανε την Ρωμαϊκή Λύκαινα και στην βασίλισσα Φρειδερίκη ένα πολυτελές λεύκωμα με καλλιτεχνικές φωτογραφίες της Ρώμης.
Το βράδυ παρατέθηκε επίσημο δείπνο στη μεσαιωνική έπαυλη «Villa Madama» από τον πρωθυπουργό της Ιταλίας Αντώνιο Σέννι προς τους έλληνες Βασιλείς και ακολούθησε δεξίωση.
Την Πέμπτη 21 Μαΐου οι Βασιλείς ανεχώρησαν νωρίς το πρωί από το Κυρηνάλιο για να μεταβούν στο γήπεδο «Campo dell’ Acqua Acetosa» όπου πραγματοποιήθηκε ιππική επίδειξη καραμπινιέρων. Δώδεκα ομάδες ιππέων υπό τους ήχους στρατιωτικής μπάντας προέβησαν σε διάφορες επιδείξεις και τελικώς σχημάτισαν τα αρχικά των ονομάτων των Βασιλέων στα ελληνικά.
Πάνω φωτογραφία: Στο γήπεδο «Campo dell’ Acqua Acetosa» της Ρώμης, οι Βασιλείς παρακολούθησαν επιδείξεις εφίππων καραμπινιέρων.
Ακολούθησαν επισκέψεις στον μεσαιωνικό πύργο «Castel Sant’ Angelo» και στο Μουσείο Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων, το οποίο στεγαζόταν στα ερείπια των λουτρών του αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Κατά την είσοδό των ελλήνων Βασιλέων στο Μουσείο, τους υποδέχτηκαν ενθουσιωδώς και με παρατεταμένα χειροκροτήματα πολλοί έλληνες φοιτητές της Ρώμης.
Το βράδυ οι έλληνες Βασιλείς μετέβησαν στο ξενοδοχείο «Grand Hotel Palace» όπου εδόθη μεγάλη δεξίωση εκ μέρους της ελληνικής Πρεσβείας με χίλιους προσκεκλημένους.
Την τελευταία μέρα της επίσκεψης τους στην Ιταλία (22 Μαΐου) μετέβησαν στο Βατικανό όπου έγιναν δεκτοί από τον πάπα Ιωάννη ΚΓ’ .
Από το 1439 που ο προτελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιωάννης Παλαιολόγος επισκέφτηκε το Βατικανό, κανείς άλλος έλληνας ηγεμόνας δεν είχε επισκεφτεί την Έδρα της Καθολικής Εκκλησίας.
Πάνω φωτογραφία: Οι βασιλείς Παύλος και Φρειδερίκη στην επίσκεψή τους στο Βατικανό όπου τους υποδέχτηκε ο πάπας Ιωάννης ΚΓ’ . Η βασίλισσα Φρειδερίκη ήταν άψογα ντυμένη σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Βατικανού. Φορούσε μακρύ μαύρο φόρεμα και μακριά μαντίλα που στηριζόταν στο αγαπημένο της διάδημα που ανήκε στην Βασίλισσα Σοφία.
Ο Ποντίφικας υποδέχθηκε τους Βασιλείς στην αίθουσα του Μικρού Θρόνου όπου δέχεται τους ηγεμόνες, και στο τέλος τους συνόδευσε ο ίδιος μέχρι της εξώθυρας των ιδιαιτέρων διαμερισμάτων του. Η βασίλισσα Φρειδερίκη ήταν ντυμένη με μαύρο επίσημο μακρύ φόρεμα όπως επιβάλει το πρωτόκολλο για τις συζύγους ηγεμόνων που δεν είναι καθολικές. Με άσπρο ένδυμα μπορούν να παρουσιασθούν στον Πάπα μόνο οι καθολικές Βασίλισσες της Ισπανίας, του Λουξεμβούργου, του Βελγίου, του Μονακό και της Ιταλίας. Η βασίλισσα Ελισάβετ ως αρχηγός της Αγγλικανικής Εκκλησίας δεν της επιβάλλεται να είναι ενδεδυμένη στα μαύρα, όμως σε δύο επίσημες επισκέψεις της στο Βατικανό φορούσε μαύρα φορέματα.
Πάνω φωτογραφία: Ο Βασιλιάς Παύλος καταθέτει στεφάνι στον τάφο του Άγνωστου Στρατιώτη που βρίσκεται στο εθνικό μνημείο του βασιλιά Βιτόριο Εμανουέλε Β΄, πιο γνωστό ως «Βιτοριάνο».
Η επίσημη επίσκεψη των Βασιλέων έληξε το πρωί της 22 Μαΐου , η οποία όπως δήλωσε ο υπουργός Ευάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσας «επιβεβαίωσε τις άριστες σχέσεις των δύο λαών». Οι Βασιλείς ανεχώρησαν σιδηροδρομικώς για την Φλωρεντία όπου έσμιξαν πάλι με τις θυγατέρες τους και με τις αδερφές του Βασιλέως Παύλου, την πριγκίπισσα Ελένη, βασίλισσα μητέρα της Ρουμανίας, και την πριγκίπισσα Ειρήνη, δούκισσα της Αόστης.
Οι βασιλείς δεν επέστρεψαν στην Ελλάδα. Τελικός προορισμός τους ήταν η Ζυρίχη στην Ελβετία, όπου ο Βασιλιάς υποβλήθηκε στις 30 Μαΐου 1959 σε επιτυχή εγχείρηση αφαίρεσης καταρράκτη στο δεξιό του οφθαλμό.
Όταν επέστρεψαν στις 30 Ιουνίου 1959 στην Ελλάδα, ο βασιλιάς Παύλος δήλωνε πως πλέον μπορούσε να βλέπει και τις μέλισσες στον Λυκαβηττό…
Βιβλιογραφία:
Ημερολόγιο βασίλισσας Φρειδερίκης, 1952-1959, δεύτερος τόμος, επιμέλεια: Κώστας Σταματόπουλος, Εκδόσεις Καπόν.
Περιοδικό ΕΙΚΟΝΕΣ, τεύχος 188, 1-7 Ιουνίου 1959.
Κείμενο: Τέπη Πιστοφίδου